1852 – RIP molenaar Zonderman

“De collecte ten behoeve der ongelukkigen te Foxhol, ter zake den brand, heeft binnen de gemeente Grijpskerk opgebragt eene som van ƒ45.30. — In den avond van den 17 dezer barstte een geweldig onweder los boven de gemeente Hoogezand, met het ongelukkig gevolg, dat de bliksem is geslagen in den Kropswolder watermolen, staande ten zuiden van het Winschoterdiep, tusschen Martenshoek en Foxhol, die geheel is afgebrand en waardoor eene schade van ruim ƒ4ooo—oo is veroorzaakt; zijnde de molen niet tegen brandschade verzekerd. Even voor het opkomen van het onweder hadden zich twee personen in dien molen begeven, om tegen den regen te schuilen, zijnde Reinerus Zonderman ~ visscher, wonende te Foxhol, en Harmannus Homan, het oogenblik bij Zonderman in dienst, die beide door den bliksem zijn getroffen, tengevolge waarvan de eerstgenoemde aan het hoofd geheel misvormd dood uit den molen is gehaald en de ander, mede aan het hoofd gewond, dadelijk onder geneeskundige behandeling is gesteld en van zijne wonden misschien zal herstellen. — Zonderman laat eene vrouw en 5 kinderen na.

Reinerus Lambertus Zonderman (visscher), geboren 20-06-1803 te Foxhol, zv Lambertus Reinders Zonderman (visscher) en Elsje Roelfs Nieland (het echtpaar woonde B 22 Foxhol), overleden (Reinder Zonderman) op 17-06-1852 te Foxhol  gehuwd op 16 september 1826 in Slochteren met Trijntje Harms Wieringa (dienstmeid), geboren 22-03-1802 te Engelbert, dv  Harm Hindriks Wieringa (landbouwer) en Siertje Euwkes. 

Reinerus woont bij huwelijk in huis nr. B 7, Foxhol. Hij behoorde tot de RK kerk. 

Kinderen:

1. Lambertus, geboren 25-08-1826 te Foxhol, huis B nr. 7, (moeder Trijntje was dienstmeid en woonachtig in Foxham, het kind is geboren in het huis van Reinerus, B 7 in Foxhol)(getuigen Lucas Hollander, 45, arbeider en Lambert Schierbeek, 24, bakker) erkend bij huwelijk op 16-09-1826, overleden op 23-04-1845 te Foxhol
2. Siera, geboren 21-03-1828 te Foxhol, overleden op 20-11-1868 te Foxhol 
3. Rudolf, geboren 16-11-1829 te Foxhol , overleden op 31-03-1875 te Foxhol 
4. Elisabeth, geboren 12-02-1832 te Foxhol, als Elsien overleden 26-01-1864 Foxhol
5. Aaltje, geboren 01-03-1834 te Foxhol,overleden op 04-10-1836 te Foxhol
6. Anna, geboren 03-07-1836 te Foxhol, overleden op 24-04-1855 te Foxhol 
7. Aaltje, geboren 06-01-1839 te Foxhol, overleden op 06-07-1909 te Martenshoek
8. Catharina, geboren 31-12-1841 te Foxhol, overleden op 19-01-1893 te Hoogezand

Harmannus Homan is vermoedelijk Hermannus Gerardus Homan, geboren op  31-07-1791, zoon van Albertus Homan en Margaretha Harms (aka Grietje Harms Schrage). Hij (23 jr) trouwde op 13-04-1815 in Sappemeer met Grietje Jans Stel (36 jr). Hij was toen, evenals zijn vader, bakker van beroep. Grietje was een dochter van Jan Roelfs Stel en Wijpke Rentkes, en weduwe van Albertus Fokkes Duimering.

Nadat Grietje Jans Stel is overleden hertrouwde Harmannus met Johanna Maria Welbergen (20 jaar), geboren te Groningen. Het huwelijk vond plaats op 28-01-1826 te Sappemeer. Johanna was een dochter van Bernardus Welbergen (weversknecht) en Aaltje Hindriks. Ze overleed op 10-02-1845 te Martenshoek gem. Hoogezand op 39-jarige leeftijd. Harmannus bleef weduwnaar en is overleden (74 jaar oud) in Sappemeer op 20-12-1865 te Kleinemeer. 

---

Bron:

Delpher.nl

wiewaswie.nl

www.allegroningers.nl

Aaltje Vos-Steen

Gedurende een aantal jaren ben ik vrijwilliger op molens geweest. Indrukwekkende werktuigen, waarmee vakkundig en voorzichtig moet worden omgegaan. Mijn overgrootvader Broekema was watermulder in Vriescheloo. Zijn kinderen en kleinkinderen mochten niet in de buurt van de wieken en het water komen, daar was hij erg streng in. En dat was natuurlijk niet zonder reden. Door de jaren heen zijn er vreselijke ongelukken gebeurd in of bij molens. Onlangs vond ik dit krantenbericht over Aaltje Vos-Steen uit Kolham. Zij wilde de molenas van de poldermolen smeren, maar heeft de molen waarschijnlijk niet op de vang (rem) gezet. Haar kleding werd gegrepen door de draaiende raderen en zij was vervolgens machteloos.

Bob Poppen heeft haar geschiedenis hier beschreven.
Ik kom tot de conclusie dat het ongeval plaatsvond op de Westerpoldermolen in Kolham. Deze is inmiddels verdwenen. Meer over deze molen in de database verdwenen molens.

Uit persoonlijke interesse doe ik onderzoek naar de eigenaren, molenaars en molenaarsknechten van de molen van Gieten. In de molen zijn nog verschillende sporen van deze mensen te vinden. Bij het onderzoek heb ik gebruik gemaakt van de teksten in de molen, de publicatie “De Hazewind, de molen van Gieten” door H.J. Versfelt en H. Wilms, verder de gebruikelijke bronnen in de archieven.

EIGENAREN

• 1833 – 1855 HOMAN, Bernier Lucas, bouwer molen
• 1855 – 1870 HOMAN, Erven B.L. Homan, onverdeelde boedel (erft)
• 1870 – 1910 HOMAN, Geessien, weduwe J. Zegering (erft)
• 1910 – 1947 HOMAN, Wemelina, gehuwd met Elso Free (erft)
• 1947 – 1982 GREVING, Egbert (Ep), Gieten (koopt)
• 1982 – heden familie GREVING (erft)

MOLENAARSCHAP

• 1833 – 1840 …?
• 1840 – ? WEGGEMAN, Willem, molenaarsknecht
• 1846 – 1848 MOLEN, van der, Wolter Sebes
• 1848 – 1851 …?
• 1851 – 1857 VENEKAMP, Hendrik, molenaarsknecht
• 1876 – 1884 LUICHJES (Luchies, Luigies), Hendrik
• 1884 – 1889 …?
• 1889 – 1894 MEERTENS, Geert
• 1893 – 1894 PIT, Hendrik, molenaarsknecht
• 1894 – 1896 …?
• 1896 – 1897 BLOMBERG, Albert Johannes
• 1897 – 1899 SEUBRING, Jan
• 1897 – 1901 BLOMBERG-ZANDVOORT, Fennechien Geessiena (wed)
• 1908 – 1913 ESHUIS, Arend
• 1908 – 1909 EISING, Derk, molenaarsknecht
• 1909 – 1910 MELLIES, Pieter, molenaarsknecht
• 1910 – 1912 EVERTS, Henderikus, molenaarsknecht
• 1910 – 1925 REGIEN, Jan Roelof
• 1925 – 1932 …?
• 1932 – 1963 GREVING, Egbert
• 1935 – ? DREVEL, Hanno Klaas
• 1963 – 1988 GREVING, Wicher O.

De molen van Gieten was oorspronkelijk naamloos. In de volksmond werd vanaf de veertiger jaren gesproken van Grevings meul. In 1964 kreeg de molen, door een prijsvraag in het Nieuwsblad van het Noorden de naam Hazewind.

Sinds de laatste beroepsmolenaar Wicher O. Greving is gestopt, wordt de molen bemensd door vrijwillig molenaars van de stichting Mulders Aa en Hunze.

Meer info over de molen op www.aaenhunzemolens.nl

Bij onderzoek naar Heerke Boeles Veenema trof ik een uitreksel van een doopregister in Bonda, Oostfriesland, Duitsland aan. Het betrof Geertruida Jakobus van der Vegt. Zij trouwde op 17 december 1818 in Hoogezand met voornoemde Heerke. In haar doopceel stond dat ze de dochter was van Jakobus Andries van der Vegt, wonend op de zaagmolen te Bonda. Aangezien ik me als vrijwilliger bezig houd met molens, was mijn nieuwsgierigheid getriggerd en was ik weer een avondje kwijt met een onderzoekje. Jakobus was vrij mobiel: zelf afkomstig uit Amsterdam, trouwde hij in Groningen, kreeg kinderen in vier verschillende plaatsen en stierf uiteindelijk in Foxhol.

Meer over zaagmuldersknecht Jacobus:

Jakobus Andries (Jacobus) Andreas van der Vegt, geb. circa 1761 te Amsterdam, woont op 30 jan 1797 te Bunde [Duitsland] (op de zaagmolen onder Bonda), zaagmuldersknecht op 30 jan 1797 te Bunde [Duitsland], woont in 1802 te Winschoten, woont in 1807 te Kropswolde, is zaagmuldersknecht op 21 feb 1824 te Foxhol, ovl. (ongeveer 63 jaar oud) op 21 feb 1824 te Foxhol, huis letter B, no.3. tr. te Groningen, kerk.huw. (ongeveer 27 jaar oud) op 20 mei 1788 te Groningen met Anna Berends van Dellen (Delden), gedoopt op 11 augustus 1765 te Zuidwolde, dochter van Berend van Delden (Delmans) (timmerman) en Geertruida Lukas Molenberg, overleden te Scharmer op 10 september 1850,

Uit dit huwelijk:

1. Geertruida Jakobus, geb. op 30 jan 1797 te Bunde [Duitsland], ged. op 5 feb 1797 te Bunde [Duitsland], ovl. (49 jaar oud) op 5 jun 1846 te Westerbroek, tr. met Heerke Boeles Veenema, zn. van Boele Heerkes en Grietje Warners.

2. Andries Jacobus, geb. op 27 jul 1802 te Winschoten, ged. op 1 aug 1802 te Winschoten, schoolonderwijzer, ovl. (79 jaar oud) op 18 jun 1882 te Den Andel.

3. Berend Jakobus, geb. op 29 jun 1807 te Kropswolde, ged. op 5 jul 1807 te Kropswolde, ovl. (hoogstens 16 jaar oud) voor 1824.

4. Sofia Jacobus, ged. op 25 dec 1793 te Groningen, ovl. (ongeveer 81 jaar oud) op 31 jul 1875 te Scharmer.

Over de zaagmolen in Bunde heb ik nog niets kunnen vinden, maar mogelijk stond deze Sägemühle in de Charlottenpolder (westelijk van Bunde, bij Wymeer).

Wel staat er op de database van verdwenen molens meer informatie over de zaagmolen ‘De Goede Hoop’ in Foxhol.

Foto molen : Identificatienummer NL-GnGRA_1986_22408

Bronnen:

• Rijksarchief Groningen, beeldbank Groningen
• Geografische aanduiding Midden-Groningen, Foxhol
• Beschrijving De uitmonding van het Foxholsterdiep (Kattegat) in het Winschoterdiep. Links de houtzaagmolen van Heller, rechts de niet meer aanwezige brug en geheel rechts het tolhek Datum 1910-1915 Annotatie Fotografische reproductie van prentbriefkaart Bron 1986_22408.jpg

• Uittreksel doopinschrijving (Huwelijksbijlagen Hoogezand, nr. 18, 1818, via Familysearch.com)