De voetstappen van een aantal van mijn voorouders liggen in Vriescheloo en omstreken. Ik prijs mij gelukkig dat ik de afgelopen jaren een jaarlijkse tour de nostalgie heb kunnen maken met mijn moeder (81) en haar oom (!). Deze keer (2019) bezochten we onder andere de begraafplaatsen in Winschoten, Blijham en uiteraard Vriescheloo (spreek uit als “Vrieskeloo” of in het Gronings “Vraiskeloo”). Oudoom heeft zijn jeugd in Vriescheloo doorgebracht. Zo kon hij vertellen waar zich een knekelput moet bevinden, die ergens in de dertig jaren van de vorige eeuw is gedolven, toen de begraafplaats werd geruimd. De restanten van die voormalige begraafplaats – achter de ‘Witte Schoule” – zullen zich er nog in bevinden. En ja, er werd destijds op het plein gevoetbald met een schedel…

Op de begraafplaats van Vriescheloo stonden we even stil bij het graf van het destijds erg jonge broertje van oudoom. Slechts een jaar jonger dan hijzelf. Het kind is, al verstoppertje spelend, de weg op gerend en aangereden door een motorrijder. Hij was op slag dood. Wat een drama moet dat zijn geweest voor het gezin. Om nog maar te zwijgen van de brute pech, want hoeveel verkeer zal er helemaal zijn geweest, zo voor de oorlog?

Oudoom zit vol verhalen: dat op 10 mei 1940 Duitse soldaten door Vriescheloo marcheerden. Over de bombardementen door geallieerden, die zich jammerlijk vergisten in de Duitse grens en zo per ongeluk Bellingwolde bombardeerden en dat er wonder boven wonder heel weinig slachtoffers vielen. Over een drager die zich na elke begrafenis verkneukelde over de volgende: niet over de te verwachten dode, maar over het zakcentje dat kon worden bijverdiend en de borrel die werd geschonken. Andere tijden!

Het laatste doet me denken aan een krantenartikeltje dat ik onlangs tegenkwam over Vriescheloo. Op 20 januari 1891 zou er een ‘jeugdig’ meisje worden begraven. Toen de dragers met de kist aankwamen op het kerkhof, bleek het gedolven gat te klein te zijn en kon men de kist niet laten zakken. De haken werden aan de kant gelegd, en op dat moment viel eén van de dragers dood neer. De lijkwagen was inmiddels vertrokken maar werd teruggehaald en de onfortuinlijke man werd er mee naar zijn huis gebracht, een tiental meters van de begraafplaats verwijderd. Het krantenartikel besluit met “De toestand zijner vrouw, die aan het sterfhuis de nodige werkzaamheden verrichtte en haar man goed en wel had zien vertrekken, laat zich beter gevoelen dan beschrijven.” En zo is het!

Toelichting

De overleden man moet Jan Engelkens zijn geweest, dagloner, 58 jaar oud, (*19-6-1832 Vriescheloo, + 20-01-1891, Vriescheloo) zoon van Harm Engels Engelkens en Renske Boelems Heijens (landbouwers); echtgenoot van Diewerke Lammerts Kraak (* 17-04-1839 te Noordwolde gem. Bedum, + 01-04-1922 Vriescheloo). Zij hadden zeven kinderen. Diewerke hertrouwde in 1894 met Luitjen Harms Zwaneveld, bakker.

Over het begraven meisje durf ik geen definitieve uitspraak te doen, maar ik vermoed dat het één van deze drie betreft:

⦁ op 19 januari overleed de negenjarige Johanna de Wijk, maar zij zal niet al een dag later begraven zijn. Zij kan wel als een jeugdig meisje worden beschouwd;

⦁ op 17 januari stierf Geertruida Stroobosch, 17 maanden oud, dochter van Jan Strobosch en Jantje Mansens, dagloners te Vriescheloo;

⦁ op 15 januari overleed Haike Dijkhuis, 20 jaar, dienstmeid, dochter van Willem Dijkhuis en Hilke Kwak. Kan zij dan als een jeugdig meisje worden beschouwd?

Bronnen:

Krantenartikel: De Grondwet, 29-1-1891, via Delpher.nl; Personen: groninger archieven, via allegroningers.nl

28 oktober 2019, copyright Yinnar.nl

Bij onderzoek naar Heerke Boeles Veenema trof ik een uitreksel van een doopregister in Bonda, Oostfriesland, Duitsland aan. Het betrof Geertruida Jakobus van der Vegt. Zij trouwde op 17 december 1818 in Hoogezand met voornoemde Heerke. In haar doopceel stond dat ze de dochter was van Jakobus Andries van der Vegt, wonend op de zaagmolen te Bonda. Aangezien ik me als vrijwilliger bezig houd met molens, was mijn nieuwsgierigheid getriggerd en was ik weer een avondje kwijt met een onderzoekje. Jakobus was vrij mobiel: zelf afkomstig uit Amsterdam, trouwde hij in Groningen, kreeg kinderen in vier verschillende plaatsen en stierf uiteindelijk in Foxhol.

Meer over zaagmuldersknecht Jacobus:

Jakobus Andries (Jacobus) Andreas van der Vegt, geb. circa 1761 te Amsterdam, woont op 30 jan 1797 te Bunde [Duitsland] (op de zaagmolen onder Bonda), zaagmuldersknecht op 30 jan 1797 te Bunde [Duitsland], woont in 1802 te Winschoten, woont in 1807 te Kropswolde, is zaagmuldersknecht op 21 feb 1824 te Foxhol, ovl. (ongeveer 63 jaar oud) op 21 feb 1824 te Foxhol, huis letter B, no.3. tr. te Groningen, kerk.huw. (ongeveer 27 jaar oud) op 20 mei 1788 te Groningen met Anna Berends van Dellen (Delden), gedoopt op 11 augustus 1765 te Zuidwolde, dochter van Berend van Delden (Delmans) (timmerman) en Geertruida Lukas Molenberg, overleden te Scharmer op 10 september 1850,

Uit dit huwelijk:

1. Geertruida Jakobus, geb. op 30 jan 1797 te Bunde [Duitsland], ged. op 5 feb 1797 te Bunde [Duitsland], ovl. (49 jaar oud) op 5 jun 1846 te Westerbroek, tr. met Heerke Boeles Veenema, zn. van Boele Heerkes en Grietje Warners.

2. Andries Jacobus, geb. op 27 jul 1802 te Winschoten, ged. op 1 aug 1802 te Winschoten, schoolonderwijzer, ovl. (79 jaar oud) op 18 jun 1882 te Den Andel.

3. Berend Jakobus, geb. op 29 jun 1807 te Kropswolde, ged. op 5 jul 1807 te Kropswolde, ovl. (hoogstens 16 jaar oud) voor 1824.

4. Sofia Jacobus, ged. op 25 dec 1793 te Groningen, ovl. (ongeveer 81 jaar oud) op 31 jul 1875 te Scharmer.

Over de zaagmolen in Bunde heb ik nog niets kunnen vinden, maar mogelijk stond deze Sägemühle in de Charlottenpolder (westelijk van Bunde, bij Wymeer).

Wel staat er op de database van verdwenen molens meer informatie over de zaagmolen ‘De Goede Hoop’ in Foxhol.

Foto molen : Identificatienummer NL-GnGRA_1986_22408

Bronnen:

• Rijksarchief Groningen, beeldbank Groningen
• Geografische aanduiding Midden-Groningen, Foxhol
• Beschrijving De uitmonding van het Foxholsterdiep (Kattegat) in het Winschoterdiep. Links de houtzaagmolen van Heller, rechts de niet meer aanwezige brug en geheel rechts het tolhek Datum 1910-1915 Annotatie Fotografische reproductie van prentbriefkaart Bron 1986_22408.jpg

• Uittreksel doopinschrijving (Huwelijksbijlagen Hoogezand, nr. 18, 1818, via Familysearch.com)

Fokel van Duinen – Een dodelijk drama in Noordbroek – 1888

Om nou te zeggen dat het leven van Fokel van Duinen rooskleurig begon: nee, zeker niet. Fokel kwam als vierde kind van Libbe Sievers van Duinen en Jantje Fokels van der Woude ter wereld in ‘de baggelhutte’ in Westerbroek. Dat (denk daarbij aan een plaggenhut) was geen vrolijke plek om kinderen te krijgen, blijkt uit allerlei terzake doende literatuur. Fokel’s vader overleed drie jaar later in 1819, en liet zijn vijf maanden zwangere vrouw met drie kleine kinderen achter.

Hoe de moeder voortaan aan de kost kwam, is mij niet duidelijk. Opmerkelijk is wel dat zij in 1823, als weduwe van Libbe Sieverts, bevalt van een tweeling: een doodgeboren meisje en een jongetje, Jan van der Woude, dat al na acht dagen overlijdt. Het zal sappelen zijn geweest voor moeder van Duinen-van der Woude. Of de jonge Fokel toen hij ouder werd een steun voor haar was? Ik waag het te betwijfelen. In 1829 werd hij namelijk tot drie maanden veroordeeld in Groningen, wegens diefstal. In januari van 1840 overleed moeder van Duinen, en in augustus van dat jaar trouwt Fokel met Ecce Frederica Salmon, met wie hij drie kinderen krijgt. Fokel was toen scheepstimmerknecht, maar in 1846 bleek dat hij die baan niet heeft kunnen behouden. Dagloner gaf hij als beroep op, bij de aangifte van het derde kind. En toen ging het weer mis. Fokel vergreep zich aan andermans spullen en werd daarvoor tot vijf jaar gevangenisstraf veroordeeld. Op 2 oktober 1846 bevond Fokel zich in Hoorn, in hechtenis. Waarschijnlijk heeft hij gratie gekregen en werd zijn straf iets bekort (besluit van ZM dd 7 juni 1849 nr. 51). Op 2 april 1851 werd hij vervroegd vrijgelaten. Waar zijn kinderen in de tussentijd verbleven is mij niet bekend, dat vraagt nog eens nader onderzoek. In december van het jaar van zijn vrijlating trouwde Fokel voor de tweede keer en wel met Elizabeth Blink. Hun eerste kind werd doodgeboren, het tweede werd slechts twee jaar oud. Het tweede kind werd in 1855 overigens aangegeven door een vroedvrouw, want… de vader zat in wederom het huis van correctie in Hoorn. Zo langzamerhand bekruipt mij het gevoel dat-ie onverbeterlijk was. Door aard of omstandigheden, of een combinatie daarvan?

Na 1855 vind ik geen sporen van Fokel, maar dan volgt 1888. In dat jaar ging het helemaal mis! Geen eenvoudige diefstal deze keer, Fokel neemt iets anders: het leven van Heerke Venema.

Winkelier Heerke Venema, nazaat van mijn voorouders Heerke Wijbes Venema en Saartje Boeles, werd op een noodlottige avond in Noordbroek door Fokel in het hart gestoken met een slagersmes en overleed korte tijd daarna.

Wat was er gebeurd? Het rechtbankverslag in de Nieuwe Veendammer Courant geeft het volgende weer:

De vrouw van Heere Venema, Sara Molema, verkocht in haar grutterij illegaal sterke drank, zij het in het klein. Fokel van Duinen, in opdracht van twee veldwachters, heeft haar verraden door bij haar twee kruikjes met sterke drank te laten vullen en vervolgens het bewijs aan de veldwachters te verstrekken. Fokel bracht later een stuk slachtvlees van een door hem juist geslacht varken naar vrouw Venema. Zij vond dat zij niet kon houden, aangezien ze hem van het verraad verdacht. ’s Avonds ging ze samen met haar man en een getuige naar de buurtgenoot om het terug te brengen. Daar liep het uit de hand. Heerke Venema sprak Fokel aan met de woorden “Olle, dat haar ik nooit van joe docht!” hetgeen genoeg was om van Duinen in woede te doen ontsteken. Hij greep het mes dat nog op tafel lag en stak het in het hart van Venema.

De aanwezige getuige verklaarde dat het zo gegaan is. Fokel zelf had een heel ander verhaal, namelijk dat Venema zich zelf van het leven had benomen. Uit het rechtbankverslag blijkt dat Venema als een beheerste, rustige man bekend stond en Fokel van Duinen juist als het tegenovergestelde. De advocaat van van Duinen maakt als verzachtende omstandigheid melding van het feit dat Fokel al een vrouw en een 14(!)-tal kinderen naar het graf gedragen had en dat hij in de 22 jaren dat hij in Noordbroek woont nimmer een mes voor een doel als dit had gebruikt.

De vermelding van het bovengenoemde kindertal was voor mij aanleiding een onderzoekje te starten. Ik kom echter (nog) niet verder dan vier levende kinderen van Fokel en één doodgeborene. Waar zijn twee oudste kinderen uiteindelijk zijn gebleven, is mij een raadsel.

Fokel werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van drie jaar voor “mishandeling die de dood ten gevolge heeft gehad”, en zat die uit in Den Bosch. Op 5 mei 1888 begon zijn straf. Een verzoek tot gratie werd afgewezen. Toen de straf was uitgezeten keerde hij terug naar Noordbroek, waar hij en zijn vrouw in het armenhuis belandden. In 1905 deed de armenvader aangifte van het overlijden van Fokel van Duinen.

De stamreeks van het slachtoffer, Heerke Venema, vindt u hier.

Over de ouders van Fokel van Duinen:

Ouders: Libbe Sivers [Siwers] van Duinen, dagloner, arbeider , overleden op 23-08-1819 in Harkstede, huis nr. 47, (gemeld als 45 jaar oud), geboren te Nuis in Friesland zoon van Siewert Jans, arbeider te Westerbroek en Sietske Libbes, overleden. Kerkelijk huwelijk 19-6-1808 (Libbe sieuwerts x Jantje Vokels) Westerbroek met Jantje Fokels van der Woude, geb. Surhuisterveen, ov. 16-01-1840, Foxhol (56jr).d.v. Fokel Brandst van der Woude en Imke Faikes. Jantje Fokels van der Woude krijgt op 2 februari 1823 in huis Letter B, nr. 4 in Westerbroek twee onechte kinderen: een zoon Jan van der Woude, die vervolgens op 10 februari sterft en een dood geboren meisje. Haar man is dan al een paar jaar overleden, de vader van de tweeling is onbekend.

Kinderen:

1. Kind geboren op 20 december 1809, overleden op 26 december (6 dagen oud) een kindje van Libbe Siewert, te Westerbroek, kind uit het het eerste huwelijk. (B. Westerbroek)

2. Imke geboren 24-08-1811, Westerbroek, ouders wonende te Westerbroek in de baggelhutte, getekend letter C, nummero 13, Libbe Siwers x Jantje Fokels [Imke Siewers in allegroningers] Vader kan niet schrijven. Overleden op 03-09-1849 te Martenshoek gem. Hoogezand

3. Sijtske 22-12-1813 d.v. Libbe Siwerts Barkman, huis C nr 13, 36 jaar dagloner, x Jantje Fokels Brants: [Getuige Philip Hendrik Georg, 23-9-1770 zie stamboom yinnar] Vader kan niet schrijven. Bevestigd dat dit kind uit dit huwelijk stamt door de overlijdensakte: Sietske van Duinen, overleden te Kropswolde dd 07-09-1832, dochter van Libbe Siewers van Duinen en Jantje Fokels van der Woude.

4. Fokel van Duinen geboren 05-06-1816 te Westerbroek gem. Hoogezand, vader Libbe Sivers van Duinen, 39 jaar huis C, nr. 13, moeder Jantje Fokels de Vries, van der Woude. Fokel van Duinen is geboren op 5 juni 1816 in Westerbroek [akte 45, 6-6-1816], scheepstimmerknecht in 1855, overleed 07-10-1905 in Noordbroek. Aangifte door armhuisvader Harm Strabbing.

5. Wijtske van Duinen geboren 18-12-1819 te Westerbroek gem. Hoogezand (4 maanden na het overlijden van haar vader). Overleden d.d. 18-06-1854 huis letter A, nummer 31, ongehuwd, naburen doen aangifte. (Wietske krijgt een dochter Maria Magdalena van Duinen, geboren te Antwerpen die op 9 juli 1855 in huis Letter A, 31 is overleden.)

Over Fokel van Duinen’s gezin

Fokel van Duinen (4.), scheepsbouwerknecht, trouwt op 30 augustus 1840 met Ekke Frederica Salmon, geb. 27 juni 1812 in Groningen, dochter van Georg Bernard Salmon (orgelmaker) en Antje Olthoff, overleden 10-01-1849 Westerbroek. Kinderen uit dit huwelijk:

1. Georg Bernard van Duinen geboren 21-03-1841 te Foxhol gem. Hoogezand, vader scheepstimmerknecht. {geen verdere gegevens gevonden}

2. Libbe van Duinen geboren 25-11-1843 te Kropswolde gem. Hoogezand, vader scheepstimmerknecht.{ Geen verdere gegevens gevonden}

3. Antje van Duinen geboren 05-02-1846 te Martenshoek gem. Hoogezand, bij aangifte vader dagloner; overleden op 03-01-1848 te Westerbroek; bij aangifte overlijden wonend te Westerbroek, huis letter A, nummer 30, vader arbeider.

Fokel hertrouwt op 4 december 1851 in Hoogezand met Elizabeth Blink (arbeidster) geboren 11-12-1818 te Slochteren, dochter van Foppe Krijne Blink, arbeider en Grietje Klazes, overleden 02-09-1899, Noordbroek. Kinderen uit dit huwelijk:

4.- van Duinen geboren 13-10-1852 te Hoogezand, overleden op 13-10-1852 te Hoogezand. Vader, scheepstimmerknecht, doet mede aangifte van overlijden.

5. Grietje van Duinen geboren 20-01-1855 te Martenshoek gem. Hoogezand, overleden 10-02-1857 te Kleinemeer gem. Sappemeer

Bronnen, verklaringen:

⦁ Baggelhut (veenhut, bagelhut) : een hut of keet waar arbeiders werkzaam in het baggerturf, woonden (denk aan een plaggenhut); meer op https://historische-vereniging-hs.nl/docs/pluustergoud/pluustergoud%2034.pdf vanaf pagina 4

⦁ 72-485 Stamboeken van de gevangenen in de Huizen van Correctie en Arrest te Hoorn, 1830-1866, 1876-1888, www.archieven.nl

⦁ Burgerlijke Stand via www.allegroningers.nl en www.wiewaswie.nl

⦁ www.delpher.nl

⦁ https://www.bhic.nl/memorix/genealogy/search/deeds/ea967be8-d204-118e-d573-ed878e75ab09

Op deze website publiceer ik – Petra Timmenga – diverse genealogische gegevens over Groningse en Friese families, waarvan sommige hun oorsprong in Duitsland vinden of Drentse invloeden hebben.

Ook andere regionale, historische of actuele informatie die me interesseert, vindt hier een plekje. Er staat een alfabetisch totaaloverzicht van alle gepubliceerde blogs in de sitemap.

Hebt u aanvullingen, kritiek of verbetering? Laat het me maar weten via een reactie op het betreffende artikel, of mail me!

Algemene gegevens overnemen is prima, maar dan wel met bronvermelding. Mijn verhalen mogen niet zomaar, zonder meer gekopieerd en elders gepubliceerd worden, dat mag alleen na voorafgaande schriftelijke toestemming.

Ik hoop dat u op deze site iets van uw gading vindt.

email: yinnargenealogy (at) gmail.com

social: https://mastodon.social/@yinnargenealogie

Toen ik in het verleden het overlijden van voormoeder Stijntje Derks Fijn uitzocht, heb ik de datum drie keer gecontroleerd. Was zij daadwerkelijk op dezelfde dag overleden als haar echtgenoot Philippus Berends Koning?

Ja, dat was ze. Geen vergissing mogelijk. Ze had haar echtgenoot ternauwernood overleefd. Philippus was in de nacht overleden, op 31 oktober 1848 om drie uur, meldden buren Jelmer Tonkens en Klaas Erk bij de aangifte op 2 november. In de opvolgende acte deden dezelfde aangevers melding van het overlijden van Stijntje. Zij stierf om vijf uur in de ochtend, twee uur na haar man.

Dit blote feit riep veel vragen bij me op. Hoe dan? Waren ze ziek? Kon de één niet zonder de ander en had ze de hand aan zich zelf geslagen? Was er brand geweest of een andere calamiteit? Het was me een raadsel.

Lange tijd kwam ik niet verder met mijn dramatische veronderstellingen. Tòt ik een zeker krantenbericht met statistieken over een uitbraak van de Aziatische Cholera in Groningen onder ogen kreeg. Op 6 november 1848 meldde de Haarlemsche Courant dat er in Groningen 92 personen door deze ziekte getroffen waren. 55 waren inmiddels overleden, 18 hersteld en 19 nog onder behandeling. In Martenshoek waren twee nieuwe gevallen, evenals twee in Westerbroek. In de week van 27 oktober tot 2 november overleden 34 personen. Dat was een Aha!-momentje: mij lijkt het erg waarschijnlijk dat mijn voorouders door deze ziekte getroffen zijn en er vervolgens aan bezweken. Cholera was in de 19e eeuw een ware killer, wegens de armzalige en onhygienische omstandigheden. En arbeiders in de veengebieden, zoals Stijntje en Filippus, zullen vatbaar zijn geweest. Hard werken, slecht eten. Water koken voor gebruik? Dat deed men nog niet…

De cholerabacterie wordt vaak aangetroffen in brak oppervlaktewater en besmetting vindt plaats via eten en drinken van besmette voedingsmiddelen. Patiënten geven grote hoeveelheden over en krijgen waterdunne diarree. Het grote gevaar bij cholera is uitdroging: patiënten verliezen tot wel een liter vocht per uur. In 1848 had men nog niet ontdekt wat de bron was en hoe besmetting te voorkomen. Dat gebeurde pas in 1854, dankzij de Britse arts John Snow. Tot die tijd kon iedereen zomaar ‘de kolere’ krijgen.

Stijntje Derks Fijn

Generatie I

1. Stijntje Derks Fijn (Fien), geb. Sappemeer, ged. op 17 apr 1791 Sappemeer, ovl. (ongeveer 57 jaar oud) op 31 okt 1848 Westerbroek. Boerenmeid 1813 Zuidwolde, woont 1814 in Sappemeer, woont 1822-1825 Zuidwolde, woont 1826 in Harkstede, woont vanaf 1828 in Westerbroek,

tr. (resp. ongeveer 22 en 24 jaar oud) op 4 jun 1813 Bedum

Philippus Berends Koning, geb. op 8 mrt 1789 Westerbroek, overleden Westerbroek, letter A, nummer 8, Letter A 8 Westerbroek op 31 okt 1848, ovl. (59 jaar oud) op 31 okt 1848 Westerbroek, (boerenknecht,1813, Zuidwolde, dagloner 1814 Sappemeer, arbeider 1815 -1825 Zuidwolde, 1826 Harkstede, 1828-1835 Westerbroek, tapper 1843, woont 1843-1848 Westerbroek)

Generatie II

2. Derk Jans Fijn, geb. op 26 nov 1766 Zuidbroek, ged. op 7 dec 1766 Zuidbroek en Muntendam, schipper, ovl. (25 jaar oud) op 26 jul 1792 Sappemeer, otr. op 12 nov 1791 Sappemeer, kerk.huw. (resp. 25 en ongeveer 28 jaar oud) op 12 dec 1791 Sappemeer.

3. Ellegien Willems Smit, ged. op 6 nov 1763 Sappemeer, schippersche, ovl. (ongeveer 63 jaar oud) op 3 mrt 1827 Sappemeer, otr. (2) op 15 jul 1806 Sappemeer, kerk.huw. (resp. ongeveer 42 en ongeveer 33 jaar oud) op 31 aug 1806 Sappemeer Barent Jans Bakker, geb. in 1773, woont in 1810 Sappemeer Heerenlaan, ovl. (ongeveer 37 jaar oud) in mei 1810 Sappemeer, begr. op 1 jun 1810 Sappemeer.

Generatie III

4. Jan Derks (Jannes) Fijn, afkomstig uit Zuidbroek, ged. in okt 1731, Wildervank, schipper, woonde aan de Klapstreek, Zuidbroek; ovl. (ongeveer 44 jaar oud) circa 1776 Zuidbroek, begr. op 12 nov 1776 Sappemeer, kerk.huw. (resp. ongeveer 28 en ongeveer 27 jaar oud) op 15 jun 1760 Zuidbroek en Muntendam.

5. Stijntje Hindriks (de Jonge), ged. op 31 mei 1733 Sappemeer, ovl. (ongeveer 36 jaar oud) circa 1770 Zuidbroek, begr. Sappemeer.

6. Willem Jans Smit, ged. op 3 mei 1716 Sappemeer, otr. (resp. ongeveer 44 en ongeveer 35 jaar oud) op 15 dec 1760, kerk.huw. Sappemeer

7. Susanna Hindricks, ged. op 26 aug 1725 Sappemeer.

Generatie IV

8. Derk Hindrix, kerk.huw. in dec 1727 Wildervank.

9. Annigjen Jans, geb. Wildervank.

10. Hendrik Jans, kerk.huw. op 16 aug 1722 Sappemeer.

11. Teelke Benes.

12. Jan Tonnijs Smidt, otr. op 29 apr 1708 Sappemeer, kerk.huw. op 17 mei 1708 Sappemeer.

13. Ellichien Willems.

14. Hindrik Jans, kerk.huw. (Femmighjen ongeveer 24 jaar oud) op 1 aug 1723 Sappemeer.

15. Femmighjen Wijchers, ged. op 7 aug 1698 Sappemeer.

Generatie V

30. Wijger Jans, kerk.huw. op 27 feb 1689 Sappemeer.

31. Susanne Willems.

Gezin Veldhuis – Wicherts; Veldhuis – Kempinga; Aaltje Bakker, gehuwd met 1) Boer, 2) Staats, 3) Rehwinkel

Al zoekende naar gegevens rond een heel ander gezin stuitte ik op dit berichtje in de Nieuwe Veendammer Courant van 7 september 1892:

“Als eene bijzonderheid wordt uit Harkstede gemeld, dat de vrouw van H. Velthuis is bevallen van 3 gezonde kinderen. Aan vrouw Rehwinkel, die daarbij haar hulp verleende, was zoo iets in haar 55jarige practijk nooit voorgekomen. “

De geboorte van een drieling is nog steeds een heel bijzondere gebeurtenis, maar in een tijd waarin geboortes van eenlingen sowieso al enorm risicovol waren, nog veel meer! Als hobby-genealoog kon ik niet nalaten om even uit te zoeken welk gezin het betrof, wie de vroedvrouw was en of de kinderen uiteindelijk gedijden en volwassen werden.

De familie Veldhuis

Factcheck: ‘H. Velthuis’ bleek Roelf Jacobs Veldhuis te zijn. Op vijftigjarige leeftijd trouwde hij met zijn tweede vrouw, de 29-jarige Soetje Kempinga. Roelf was weduwnaar van Klaassien Wicherts en had drie kinderen uit zijn eerste huwelijk. Met Soetje kreeg hij in totaal zes kinderen. Hun drieling Siepko, Hendrik en Frouwke werd geboren op 4 september 1892 in Harkstede, in de gemeente Slochteren. Roelf was inmiddels 59 jaar oud en landbouwer in Harkstede. Treurig genoeg werden de drie kinderen allen niet ouder dan een week: als eerste overleed Siepko op 6 september, daarna Frouwke op 8 september en als laatste Hendrik op 11 september 1892. Na de drieling werden er in het gezin geen andere kinderen meer geboren.

Roelf Jacobs Velthuis, * 6-10-1832 in Euvelgunne, + 6-6-1900 Harkstede, zoon van Roelf Jacobs Velthuis en Elsien Hindriks Bierling, was respectievelijk dienstknecht, dagloner en landbouwer.

1) X 23-05-1867 Slochteren met Klaassien Wicherts, *9-10-1842 Scharmer, dochter van Berend Jans Wicherts (landbouwer) en Aaltje Gerrits Klootsema, overleden 28-05-1878, Harkstede.

Kinderen:

⦁ Berend Wicher Velthuis, * 21-10-1867 Harkstede, + 4-10-1933 Beilen;

⦁ Aaltje Velthuis, * 18-01-1870 Harkstede, + 03-03-1913 Scharmer;

⦁ Elsien Velthuis, * 8-8-1875 Harkstede, 30-06-1965 Kolham;

2) X 16-6-1883, Slochteren met Soetje Kempinga, * 25-04-1854 in Scharmer, +3-5-1929 Ubbena, dochter van Barteld Sijpko’s Kempinga en Frouwke Pieters Bosma

Kinderen:

⦁ Roelf Jacob Velthuis,*4-3-1885 Harkstede, + 06-10-1885 Harkstede

⦁ Roelf Jacob Velthuis,* 14-9-1886, Harkstede; + 27-9-1959, Hoogezand

⦁ Barteld Jacobs Velthuis, *12-7-1889, Harkstede; +19-8-1960, begraven in Vries

⦁ Siepko Jacobs Velthuis, * 4-9-1892 Harkstede, + 6-9-1892 Harkstede

⦁ Hendrik Jacobs Velthuis, *4-9-1892 Harkstede, +11-9-1892 Harkstede

⦁ Frouwke Jacobs Velthuis, *4-9-1892 Harkstede, +8-9-1892 Harkstede

Vrouw Rehwinkel, de vroedvrouw

Aaltje Bakker, * 24-10-1816, Helpman, dochter van Jacob Bakker en Helena Emsing, +3-7-1899, Harkstede.

1.) X 30-1-1841 Haren, met Jan Boer, *1810, Zwiggelte, zoon van Jan Jans Boer en Zwaantje Derks, + 17-2-1842, Noordlaren;

⦁ Zwaantje Boer, * 21-4-1841, Noordlaren, + 17-9-1861, Scharmer

2.) X 4-5-1844 Eelde, met Jan Staats *1-8-1793, Haren, zoon van Harm Staats en Jantien Roelofs (Pieters), + 22-12-1846 Paterswolde; Jan Staats was weduwnaar van Egbertien Boering.

⦁ Harm Staats, * 14-2-1845, Eelde, + 11-2-1846, Paterswolde

3.) X 9-3-1850 Slochtereren met Johann Peter Rehwinkel ~31-5-1809 in Mitling und Mark, Duitsland, geboren in Mark, Duitsland, zoon van Johann Heinrich Rehwinkel (kleermaker) en Trijntje Suur, overleden 7-1-1878, Scharmer. Johann Peter Rehwinkel (kleermaker) was gescheiden van Jeltje Pieters de Vries (x 29-11-1832, gescheiden 12-10-1849 Groningen) zij heeft hem in 1842 met medeneming van kinderen en huisraad kwaadwillig verlaten. Jeltje overleed op 28-4-1855 in Groningen.

⦁ Johanna Katharina Rehwinkel, *12-4-1850, Scharmer, + 2-8-1934, Bloemendaal;

⦁ Antoon (Anton) Rehwinkel, *19-5-1852, Scharmer, + 22-4-1892, Harkstede;

⦁ Jakob Rehwinkel, *26-9-1854, Scharmer, + vermoedelijk voor 1899;

⦁ Helena Rehwinkel, *10-6-1858, Scharmer, + 13-7-1948, Haren;

⦁ Johann Peter Rehwinkel, *29-7-1860 Scharmer, + 29-10-1914, Slochteren (Rhewinkel);

⦁ Aaltje Rehwinkel *29-7-1860, Scharmer, + 7-11-1865, Scharmer;

Johann Peter Rehwinkel had samen met zijn eerste vrouw, Jeltje Pieters de Vries, de volgende kinderen:

⦁ Johannes Henderikus Rehwinkel, * 24-7-1833 , Uithuizen; +29-9-1866, Groningen;

⦁ Henderika Petronella Rehwinkel, * 19-11-1836, Groningen, + 16-3-1838, Groningen;

⦁ Benedictus Rehwinkel, *8-1-1839, Scharmer; + 8-6-1885, Groningen;

⦁ Jouktje Rehwinkel, *24-12-1842, Groningen; + 16-12-1869, Groningen.

Geraadpleegde bronnen:

Krantenbericht: “Binnenlandsch Nieuws.”. “Nieuwe Veendammer courant”. Wildervank, 07-09-1892. Geraadpleegd op Delpher op 09-12-2018, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMVEEN01:000078702:mpeg21:a0003 (Drieling geboren)

www.allegroningers.nl

www.graftombe.nl (overlijden Barteld Velthuis)

www.delpher.nl (overlijden Soetje Kempinga)

www.wikipedia.nl (Mitling-Mark)