Lytse feint Jaldert Jalkes Reidinga, geranseld en opgehangen door zijn boer

Op 2 februari 1799 laten Jalke Jalderts en zijn echtgenote Geertje Teyes hun oudste zoontje dopen: Jaldert. Als zovelen uit de Friese arbeidersgezinnen in die tijd, is Jaldert voorbestemd om bij een boer te gaan dienen. Een vak leren zit er voor hem niet in. Hij zal worden uitbesteed om op een boerderij als jongste knechtje te werken. Nooit hadden zijn ouders kunnen voorzien dat dat dertien jaar later zo zou eindigen: 

“Ze zag daar Jaldert Jalkes hangen, met een “touw om de hals, spartelende en slingerende, met de beenen heen en weer.” Jan Halbes (de Jong) stond onder de boom. Akke ging meteen twee buren waarschuwen, maar die durfden niet naar de Jong te gaan, ‘wegens zijn bij hun bekend oplopend karakter’.” 

Deze blog wil een monumentje zijn voor Jaldert Jalkes, door zijn naam en familie uit te lichten. 

Het verhaal van de moord op Jaldert is in 1994 door Chris Kruisinga in twee afleveringen verteld in de Leeuwarder courant. Het komt er op neer dat Jaldert Jalkes de jongste knecht bij een boer Jan Halbes de Jonge in Kortehemmen was. Bovenstaand citaat geeft al een duidelijke karakterschets van Jalderts werkgever. Nadat de boer (33) en zijn veel jongere vrouw (22) een dag op familiebezoek zijn geweest, zijn er 260 guldens vermist uit een kast. Jaldert krijgt de schuld, alhoewel hij door de mensen om hem heen als goudeerlijk wordt beschouwd. Dan begint er een gruwelijk schouwspel: de boer slaat het joch ongenadig en als Jaldert naar de deel vlucht wordt ie door de boer achtervolgd, die luid scheldt en tiert. Uiteindelijk moet Jaldert toch tevoorschijn komen en vanaf dat moment klinkt vanuit de schuur erbarmelijk gejammer. Dat wordt opgemerkt door een paar schipperskinderen, die om wat turf kwamen vragen. De turf krijgen ze, met de toevoeging dat ze direct moeten opdonderen. Waarschijnlijk konden ze hun nieuwsgierigheid toch niet bedwingen: wat later doet een van hen haar behoefte achter een boom het erf en dan ziet ze Jaldert aan een boom hangen. 

De volgende ochtend wordt het lichaam van Jaldert in het Koningsdiep onder de Lipperhuizerbrug gevonden. Volgens de boer was hij onderweg naar zijn moeder, met een rolletje linnen om een hemd te laten maken. Maar hij droeg geen schoenen, wel kousen, geen hoed, alleen een “baaitje” (een hemdrok of buis) dat van onderen met knoopjes gesloten was. En dat was heel vreemd, want zo ging je destijds niet op stap. De autoriteiten besloten tot onderzoek, en uit autopsie bleek dat Jaldert meerdere verwondingen had rond hoofd en nek. Het net sloot zich om Jan Halbes de Jong op basis van getuigenverklaringen en hij werd naar Leeuwarden overgebracht en daar gedetineerd. Uiteindelijk sprak het Hof van Assises de doodstraf uit, en er werd – want het was tijdens de Franse bezetting van Nederland – een heuse guillotine voor de strafvoltrekking gebouwd. Slechts één keer werd die gebruikt: voor de onthoofding van Jan Halbes de Jong op de Lange Pijp in Leeuwarden. 

Het recht heeft zijn loop gehad. Jalderts korte leven ook… 

Jaldert Jalkes Reidinga is geboren op 2 februari 1779 in Terwispel en gedoopt op 3  maart 1779 in de Hervormde gemeente Lippenhuizen, Terwispel en Hemrik, en overleed op 13-jarige leeftijd in Kortehemmen, rond de boerderij nr. 8, op 3 augustus 1812. 

Zijn ouders Jalke Jalderts en Geertje Teyes (geboren in Terwispel) zijn getrouwd op 29 mei 1796 in Lippenhuizen. Jaldert is het tweede kind in het gezin en hij heeft de volgende broers en zussen:

1. Wytske Jalkes Reidinga (80), geboren 01-08-1797 te Terwispel, 03-09-1797  Hervormde gemeente Lippenhuizen Terwispel Hemrik,trouwt op 02-01-1829 met Roel Jannes van den Bosch,  trouwt als Wytske Jalkes de Vries met Willem Fokkes de Haan. Wietske Jolkes de Vries, overleden op 13-06-1875 te Oudehorne.
2. Teye Jalkes Reidinga (57), geboren 26-05-1802 te Terwispel, doop 05-07-1802  Hervormde gemeente Lippenhuizen Terwispel Hemrik, overleden op 05-10-1859 te Jubbega Schurega. 
3. Antje Jalkes Reidinga (88), geboren 29-09-1804 te Kortezwaag, doop 04-11-1804 Herv. gem. Langezwaag, Kortezwaag en Luxwoude (vader Joldert Jolkes, moeder Grietje Teijes), getrouwd met Jan Geerts Hakze. Antje Jolkes de Vries is overleden op 15-12-1887 te Jubbega Schurega.
4. Wiepkjen Jalkes Reidinga (75), geboren 10-09-1808 te Lippenhuizen, doop  25-09-1808  Hervormde gemeente Lippenhuizen Terwispel Hemrik, ongehuwd.  Wiepkjen Jolkes de Vries, overleden op 11-05-1883 te Terwispel.

Vader Jalke overlijdt in februari 1809 in Lippenhuizen en is dan nog maar 33 jaar. Moeder Geertje Teyes hertrouwt al vlot, nog datzelfde jaar, met Hendrik Pieters. Grietje en ook haar aanstaande wonen dan in Lippenhuizen (Grietje is een dochter van Teije Jalkes de Vries en Wiepkje Tjeerds de Vries). Het echtpaar trouwt op 31 december 1809. Samen krijgen zij nog de volgende kinderen:

1. Pieter Hendriks Reidinga, geboren 11-08-1810 te Lippenhuizen, doop  02-09-1810  Herv. gem. Lippenhuizen, Terwispel en Hemrik (dit halfbroertje moet Jaldert nog hebben gekend), overleden voor 19-09-1889, dan overlijdt zijn weduwe.
2. Tjeerd Hendriks Reidinga (53), geboren 03-07-1813, Gorredijk, overleden op 25-12-1865 te Jubbega Schurega.
3. Anna Catharina Hendriks Reidinga (70), geboren 19-12-1815, Gorredijk, leeftijd 70 jaar, ongehuwd, overleden op 09-12-1885 te Terwispel.

Stiefvader Hendrik Pieters neemt in 1811 de familienaam Reidinga aan, voor zowel zijn eigen kinderen als ook voor de kinderen van zijn voorganger Jalke Jalderts (‘De kinderen van Jalke Jalderts Reidinga’). Toch voeren de kinderen van Jalke en Grietje later de naam de Vries, naar hun moeder. Hendrik Pieters Reidinga is  arbeider en overlijdt op de leeftijd van 39 jaar, op 30 januari 1827 te Terwispel, Grietje wederom als weduwe achterlatend. Ze hertrouwt niet meer en sterft als  Geertje Teyes de Vries (arbeidster), 79 jaar oud, op 22-08-1856 te Terwispel.

Geraadpleegde bronnen:

• www.allefriezen.nl
• een uittreksel van het hof van Assises stond in 1870 in de krant. ARREST.. “Leeuwarder courant”. Leeuwarden, 24-07-1870, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 25-03-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010585990:mpeg21:p002
• IT ARGYF De dood in Kortehemmen 2. “Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland”. Leeuwarden, 22-02-1994, p. 14. Geraadpleegd op Delpher op 25-03-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010623169:mpeg21:p014
• IT ARGYF De dood in Kortehemmen 1. “Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland”. Leeuwarden, 15-02-1994, p. 14. Geraadpleegd op Delpher op 25-03-2025, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010623163:mpeg21:p014
• https://www.tresoar.nl/vertellen/verhalen/60e82c21cadf680182d33ac3
• https://www.dbnl.org/tekst/leeu182kled01_01/leeu182kled01_01_0009.php

I. living, not disclosed, due to privacy regulations

II. living, not disclosed “

III. living, not disclosed “

IV. Anne Annema, *1915 Akkerwoude, overgrootvader

V. Tabe Annes Annema, *1888 Akkerwoude, betovergrootvader 

VI. Anne Hedmans Annema, *1848 Akkerwoude, oudvader

VII. Hedman Tabes Annema,*1815 Akkerwoude, oudgrootvader

VIII. Tabe Tjeerds Annema, *1783 Damwoude, oudovergrootvader

IX. Tjeerd Annes, *1758 Damwoude, oudbetovergrootvader

X. Anne Theunis, *1723 Damwoude, stamvader

XI. Theunis Annes, *ca. 1690 Rinsumageest, stamgrootvader

XII. Anne Ybeles, *ca. 1640, stamovergrootvader

* = geboren

“Dou ik as leutje wichtje noar mien oma in Knoal ging, traktaairde zai mie voak en groag op wat lekkers. Ie waiten ja wel hou dat gaait, mit opoes: ze binnen nait eerder rusteg din dat ze joe hebben volstopt mit allerhande eten en drinken. Mor nait alles wat oma mie veurzette kon mie bekoren. Veur n kokesmekroon bievubbeld kon k mie wel schudden. Mor as oma zee “Wolst n knappertje, wicht?” din haar ze t wonnen. Dei waren ja nait te weerstoan. Mit wat botter en suker, wat n aldernoast lekkere traktoatsie was dat!

Ie mouten joe ain knappertje as zowat as n cracker veurstellen, mor din rond van vörm en wat groter. Bie maiste supermaarkten in Grunnen kin je ze wel kopen. Ze hebben n heule historie en nog altied worden ze bakt deur n febriekje in Wildervank. De crackers wörren vrouger deur Veenkolonioale scheepsluu mitnomen op heur zeeraizen, omdat ze laank goud bleven. Behalve dizze crackers het Grunnen nog n biezunder broodje: de Grunneger hardbroden, n ronde, stevige soort dubbele beschuut. As je dei eem in oven of airfryer doun en din waarm eten mit botter en suker… Asof der n engeltje over joen tong pist. Slim lekker! “

Onlangs had ik een aardige puzzel. Een Harm Sebes komt voor in verscheidene akten in Blijham. Voor mij was het even puzzelen hoe hij gelieerd was aan een familie Luppes/Engels. Volgens mij zit het zo:

1. Sebo / Sebe x vermoedelijk Diewer / Dewer:

   1. k. Gert Sebes * 1600 x  Frouwe Roelfs, Frouwe * 1605 
   2. k. Harmen Sebes  aka Herman Sebes, x Doe
   3. k. Haike Sebes x Alke Harmens, k. Diewer Haikes x Gerdt Alefs (smit)
   4. k. Hille Seben x Ocko Bolens, k.  Aeilko, d. 18-05-1623 Blijham
   5. k. Haeijko Sebens x 1) 02-09-1622 Haeijke Edtzens, bg: Jan Peters, oom en voormond, Gerdt Sebens, broer, Peter Sebens, broer, Ocko Bolens, zwager, Hanne Jans, tr. 2) Alke Barkelagen, 25-06-1626 Blijham. kk. Sebe Haikes 11-08-1639
   6. k. Peter Sebens x Eelste  Alerts (Alerts en Doe gewezen ehelieden dochter, genoemd wordt haar zalige vader Alert Johans, Harmen Sebes geh. met Doe) 

N.B. de naam Alert kan ook als Ooldert of Olert voorkomen.

1.a. Gert Sebes, Gertt Sebes * 1600 x Frouwe Roelfs, Frouwe * 1605 

1. k. Dewer Geerts? HC met Enne Auties
2. k. Luppe Geerts  D. Blijham 16-01-1625
3. K. Trijne Geerts x Jan Wubbes (er is een Berend Roelfs, oom)
4. k. Geertruit Geerts x Hindrik Meinders? 
5. k. Anne Geerts x Heere Edzarts (voor bruid moeder tekent Frouwe Roelfs, stiefvader, Harmen Sebes, Jan Wubbes, Haike Sebes)
6. k. Sebo Geerts x Bauwe Alers, 
7. k. Louwe Geerts? HC met Claes Jacobs

Weduwe Frouwe Roelfs, ook Frouwe Luppes hertrouwt met Luppe Alerts/Alers 

Roelf:

1. k. Frouwe Roelfs x 1.a.) Gert Sebes, x 2) Luppe Alerts 
2. k. Berent Roelfs

1.b. Harmen Sebes is de broer van Gert Sebes, die was getrouwd met Harmens zuster Frouwe Roelfs. Frouwe hertrouwt met Luppe Alerts. Gert Sebes’ zoon Sebo Geerts trouwt met een zus van Luppe Alerts, Bauwe Luppes.

Herman Sebes (Harmen Sebes) x Engell :

1. k. Hermannus Harmens d. 13-02-1625, Blijham
2. k. Swaantie Harmens x Wiltjo Broers, x 13-04-1641 Blijham
3. k. Sebe Harmens
4. k. Boele Harmens x Nantje Broers (aanwezig voor hem: Harmen Sebes, vader, Berent Roelfs, oom, Phebo Hemmes, zwager; Luppe Boeles, Sijnko Boeles

Harmen Sebes x 2) Doe nn

Harmen Sebes x 3)  Fosse Reiners

Alert was gehuwd met nn: 

1. k. Luppe Alerts, kk, Doe Luppes, Melle Luppes
2. k. Jan Alerts
3. k. Bauwe Alers x 1.a.5.) Sebo Geerts 1631 (genoemd zijn overleden vader en haar moeder met Jan Alerts en Luppe Alerts broers, ook ondertekening van Haike Sebes, Oomke Aises, Hindrik Jans, voor hem: Frouwe Roelfs, Luppe Alerts, Harmen Sebes, Berent Roelfs, Jan Abels

Bron:

Groninger archieven: allegroningers.nl

Familysearch: kerspelzegels Westerwolde

“Dertien-jarige jongen uit Foxhol onderscheiden”

Haagse Post 1935

Foxhol kent een drietal verzetshelden uit de Tweede Wereldoorlog: Klaas Nieboer, Evert Radema en Gerrit Imbos. Jaarlijks, op vier mei, worden zij herdacht. 

Dit blog voegt iets toe aan wat we weten over de laatstgenoemde. Gerrit Imbos bleek al jong een heuse heldendaad te hebben verricht door het redden van een kind. 

In het vroege voorjaar van 1935 raakte een klein kindje te water in het Kattegat, dat de uitmonding van het Winschoterdiep in het Foxholstermeer vormde. Het hulpeloze kind dreef, met het gezicht naar beneden, al gauw drie meter van de kant. Hulp was niet voorhanden: volgens de krant stonden er een paar kleine kinderen en een oude vrouw op de kant om hulp te roepen.
Gerrit kwam op het hulpgeroep af en bedacht zich niet. Hij sprong in het water en redde het kind. 

De jonge held was naast dapper ook nog eens bescheiden, beschrijft het hoofd van de school: de heldendaad werd door anderen verteld, niet door Gerrit. 

Het schoolhoofd schreef een bericht naar de Haagse Post en zo ontving Gerrit voor deze moedige actie een taart van de Post. 

“Provinciale Geldersche en Nijmeegsche courant”. Nijmegen, 03-04-1935. ¹

Stamreeks:

1. Gerrit Imbos, geboren 21-07-1921 te Foxhol, overleden op 4 mei 1943, Hoogezand (door de Duitsers gefusilleerd voor Beukema’s fabriek, aldaar), zoon van Gerrit Imbos (2) en Geerdina Veld, geboren 19 mei 1851, overleden op 13 september 1977, dochter van Hinderikus Veld en Antje Vos;
2. Gerrit Imbos, geboren 04-08-1886 te Slochteren, overleden op 10-02-1959 te Foxhol,zoon van Jakob Fokkes Imbos (3) en Lutgerdina Klootsema, w.v. Pieter van Bruggen, landbouwerse, dochter van Tjaart Gerrits Klootsema en Aaltje Jans Schipper, landbouwers; 
3. Jakob Fokkes Imbos, (Jakob Fokko Imbos) geboren 14-04-1856 te Schildwolde, overleden op 08-08-1889 te Slochteren, was een zoon van Pieter Imbos (4) en Hinderika Buiters Hamminga (ook Hinderika Ruiters of Hinderika Buiters), ouders gehuwd 28-12-1842 te Slochteren);
4. Pieter Imbos, geboren 24-04-1824 te Schildwolde, overleden op 02-03-1872 te Slochteren, landbouwer, zoon van Johan Harm Imbos (5) en Aaltje Pieters ter Laan, landbouwerse, getrouwd op 16-12-1823 te Slochteren. Aaltje Pieters hertrouwt met Fokke Boeles Hamminga;
5. Johann Hermann Imbusch/Johan Harm Imbos (Johann Hermen Imbos; doorgaans Harm Imbos genoemd)(Doop 1790, Gerd Henrich Imbusch (6), M. Anne Margrethe B…. Inf. Johann Hermann, natus den 21ten, bapt. den 26 Dec.), geboren 21-12-1790 te Engter, Osnabrück, Duitsland, in ..-01-1808 is Johann Henrich Imbusch nach Bramsche vertrokken, overleden op 01-09-1826 te Slochteren, zoon van Hindrik Imbos en Grietje Broens;
6. Gerdt Henrich im Busche/Geert Hindriks Imbos (Gerd Hinrich Imbusch, Hindrik Imbos), overleden 21-6-1800 te Engter, Osnabrück, gehuwd met Margaretha Bruning (Cathrine Margrete Inbusch, Grietje Broens), overleden 27-3-1800 te Engter. Huwelijk te Engter, 30-11-1781 Gerdt Henrich im Busche mit Catharina Margaretha Brünings. 

Ergens in mijn collectie lag nog een exemplaar van een beurtvaartgids uit 1921.

Zonde om bij oud papier te gooien, dacht ik. Het leek me meer iets voor archief of museum.

Onlangs afgegeven bij het Veenkoloniaal Museum in Veendam, in de hoop dat het daar op zijn plek is. Zo niet, dan vinden ze er vast de juiste bestemming voor.

Toevalsvondst:

Perceelsnamen: Foxhol, Krakershorn bij het meer, hooiland  

Bron: Advertentie. “Groninger courant”. Groningen, 03-12-1802, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 12-02-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010159390:mpeg21:p003

“Bij het verrigten van de werkzaamheden aan den spoorweg van Groningen naar Winschoten en de Hannoversche grenzen, kort bij het Foxholstermeer, is een gedenkstuk uit den aiouden tijd ontdekt, namelijk de fundering van eene kerk. Daarbij zijn eenige overgebleven stukken zeer fraai bekapte ramen te voorschijn gekomen.”

_{Binnenlandsche Nieuwstijdingen. STATEN-GENERAAL. TWEEDE KAMER.. “Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant : staats-, handels-, nieuws- en advertentieblad”. Zwolle, 01-08-1866, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 10-02-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:000018631:mpeg21:p001}

_{BERIGTEN UIT DE PROVINCIEN.. “Dagblad van Zuidholland en ‘s Gravenhage”. ‘s-Gravenhage, 21-08-1866, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 10-02-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:000024668:mpeg21:p003}

_{Advertentie. “Venloosch weekblad”. Venloo, 01-09-1866. Geraadpleegd op Delpher op 10-02-2024, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMGAVL01:000002378:mpeg21:p003}

Nanko Medendorp en Nicolaas Bakker +1847 Foxhol

Trientje Harms Bleker (22), gedoopt 07-04-1793 in Hoogezand, dv Harm Hindriks Bleker (broodbakker) en Bina Jans, wonende te Martenshoek, huwt op 10-02-1816 te Hoogezand met Gerrit Gerrits Krol (32), schippersknecht, woont Martenshoek zv Gerrit Robes en Tjakje Jans, overleden op 24-01-1825 in huis Letter B, nr 11, te Foxhol (get. Joseph Pekeskamp, kleermaker en Jan Brassinga, schoolonderwijzer). Uit dit huwelijk:

k. Harmanna Krol, geboren aan boord 26-09-1818 te Groningen, ouders liggen met het schip in de Noorderhaven (moeder Catharina Harms Bleker), overleden op de leeftijd van 8 jaar 6 maanden, overleden op 24-03-1827 te Martenshoek gem. Hoogezand (get. Gerrit Pieters Nap, tapper, en Uneko Reinders, winkelier, beide te Martenshoek). Het kind Harmanna erft na het overlijden van haar vader de helft van de woning B nr.11 in Foxhol, in gemeenschap met haar moeder (registratie op 21 maart 1825). Zij heeft haar moeder echter slechts een kleine zes weken overleefd.

Geert Pieters Bakker (trekschipper), zv Pieter Geerts Bakker (arbeider) en Ebeltje Ernst (inlandsch kramersche), gedoopt 12-11-1797 te Hoogezand, leeftijd 49 jaar, geboren te Hoogezand, zeeman (1825), schuitevaarder (1826), trekschipper (1837) overleden in huis letter B, nummer 11, op 19-02-1847 te Foxhol (get. Albert Jans Vossen, kleermaker, Remko Sijbolts Siertsema, schoolonderwijzer, beiden te Foxhol) 

trouwt drie keer: 

H.1.) op 29-12-1825 te Hoogezand 

(get. Derk Jans Spoor, trekschippersknecht, Jan Brassinga, schoolonderwijzer, Hindrik Everts Jonker, trekschippersknecht, alle drie uit Foxhol, Fokke Stopper, zeeman, uit Kalkwijk)

met Trientje Harms Bleker (32), tappersche, dan wonende te Foxhol, d.v. Harm Hindriks Bleker (zeeman) en Bina Jans Mulder, overleden op 15-02-1827 in huis B nr. 11 te Foxhol, gem. Hoogezand (David Jans Braam, tapper, Jan Brassinga, schoolonderwijzer), weduwe van Gerrit Gerrits Krol, overleden in huis B nr. 11 op 24-01-1825 te Foxhol (get. Joseph Pekeskamp, kleermaker, Jan Brassinga, schoolonderwijzer)

k.1.1. Petrus Bakker, geboren 01-10-1826 in huis B nr. 11 te Foxhol (Jan Hindriks Smit, smid en Jan Brassinga, schoolonderwijzer), trouwt 13-8-1853,(get. neef vd bruid en drie goede bekenden uit de schipperswereld) met Janna Kroder, woont dan in Foxhol bij zijn stiefvader Cornelis Medendorp,

GRONINGEN, 15 November.. "Groninger courant". Groningen, 16-11-1852, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 07-11-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010773682:mpeg21:p002

Bruidegom krijgt opheffing curatele, door arrondissementsrechtbank Groningen, (inschrijving bevolking: 1850 bij C. Medendorp inwonend) overleden op 22-10-1871 te Groningen.

H.2.) op 18-08-1827 te Hoogezand 

(get. Meindert Reints Sluis, rentenier, oom bruid; Gerrit Hugoos Jager,goede bekende; Ailke Berends de Jonge,aangetrouwde oom bruid, beide landbouwers, Wiert Jans Schoonbeeg, aangehuwde neef bruid)

met Wichertje Sluis (26) leeftijd 26 jaar, gedoopt op 15-02-1801 en geboren te Kropswolde, dv Bron(s) Sluis (landbouwer) en Roelfje Melles, overleden op 31-08-1835 in huis B nr. 11 te Foxhol (get. Wiert Jans Schoonbeeg, winkelier, behuwd neef, Jan Hindriks Smit, smid, nabuur)

k.2.1 – Bakker, geboren 01-07-1829 te Foxhol, overleden op 01-07-1829 te Foxhol gem.Hoogezand. (Jan Filippus Froon, tapper, Wiert Jan Schoonbeeg, winkelier)

k.2.2 Roelfje Bakker geboren 13-04-1831 in huis B nr. 11 te Foxhol (get. Wiert Jans Schoonbeeg, winkelier, Jan Hindriks Belgraver, schoolonderwijzer), overleden huis B nr. 11 op 16-04-1832 te Foxhol (Jan Hindriks Smit, smid, Wiert Jan Schoonbeeg, winkelier)

k.2.3 Roelfie Bakker, geboren 25-11-1832 in huis B nr. 11 te Foxhol (David Jans Braam, tapper, Jan Hindriks Smit, smid),  overleden op 12-07-1836 in huis B nr. 11 te Foxhol (Wiert Jans Schoonbeeg, winkelier, Albert Jans Vossen, kleermaker);

k.2.4 Bronno Bakker, geboren 09-06-1834 in huis B nr. 11 te Foxhol (Lambert Schierbeek, bakker, Jan Hindriks Belgraver, schoolonderwijzer), schippersknecht, overleden op 16-05-1856 te Zoutkamp gem. Ulrum (Teunis Jacobs Kroos, schipper, Martenshoek, Heije Rickers Ruhaak, schipper, Alblasserdam);

k.2.5 Hebelina Bakker, geboren 22-08-1835 in huis B nr.11 te Foxhol (Lambert Schierbeek, Bakker en Wiert Jans Schoonbeeg), overleden op 10-10-1835 in huis B nr.11 te Foxhol (Wiert Jans Schoonbeeg, winkelier, Jan Hindriks Smid, smid)

H.3.) op 16-09-1837 te Hoogezand 

(get. Harm Rosing Andree, broer vd bruid, Hendrik Stoffers de Bij, landbouwer, Harm Everts Heuker, landbouwer, Oetze Atzema Kruiger, predikant, laatste drie goede bekenden, te Kropswolde)

met Aaltje Andree (22), geboren 25-01-1815 te Kropswolde, huis letter 5F (get. Jan Pieters Spijk, Jacob Roelfs Swiers, landbouwers, Kropswolde), dochter van Jacob Cornelis Andree (visscher) en Margien Harms Boschma. Overleden 24-02-1851 in huis B nr. 11 te Foxhol (Albert Jans Vossen, kleermaker, Remko Sybolts Siertsema, schoolonderwijzer)

k.3.1. Jacob Bakker geboren 04-02-1839 te Foxhol, (aangifte door Hinderika van Ham, vroedvrouw, uit Hoogezand, de vader is door ziekte verhinderd aangifte te doen; get. David Braam, tapper, Albert Jans Vossen, winkelier, beiden te Foxhol), overleden op 12-11-1878 te Groningen, echtgenote Jeselina Baas; 

k.3.2. Nicolaas Bakker, geboren 24-12-1841 te Foxhol ( get. David Jans Braam, tapper, Albert Jans Vossen, kleermaker, beiden te Foxhol); overleden op 26-04-1849 te Foxhol, woont huis B nr.11 (get. Albert Jans Vossen, kleermaker, Remko Sybolds Siertsema, schoolonderwijzer);  

k.3.3. Margien Bakker geboren 19-01-1845 te Foxhol, (get. Jan Hindriks Smit, smid, Albert Jans Vossen, kleermaker, beiden te Foxhol), overleden op 29-09-1920 te Schildwolde gem. Slochteren, overleden echtgenoot Koop Mulder (Koop was een zoon van Hindrik Hillebrands Mulder en Menje Koops Bruininga, deze Menje was de derde vrouw van Cornelis Medendorp, de stiefvader van Margien Bakker (volgt u het nog?!)

k.3.4. Geert Bakker, postuum geboren 04-03-1847 te Foxhol (aangifte door Hinderika van Ham, vroedvrouw te Hoogezand, get. Albert Jans Vossen, kleermaker, Remko Sijbolts Siertsema, schoolonderwijzer, beiden te Foxhol), overleden op 11-02-1851 in huis B nr. 11 te Foxhol (get. Hindrik Jans Smit, smid en Albert Pieters Evenhuis, dagloner, nabuur)

Aaltje Andree, (Aaltje Jacobs Andreae) trouwt voor de tweede keer op 30-12-1847 te Hoogezand 

(get. Derk Pieters Medendorp, broer bruid, dienstknecht, Foxham; Harm Azing Andree,35 landbouwer te Kropswolde, Klaas Pieters Bakker, arbeider, Kolham, behuwdbroeder van de bruid; Brons Sluis, landbouwer, Kropswolde, goede bekende van beiden) 

met Cornelis Medendorp, geboren 28-07-1820 te Foxhol, huis B 36, (get. Johan Joseph Pekeskamp, kleermaker en Lukas Bakema, schoenmaker) trekschipper (1847), overleden (commissionair) op 28-03-1889 te Foxhol, huis B 92 (get. Johannes Berhardus Holtvester, kleermaker, Engelko Zijl, hoofd der school):

k. Fenna Petronella Medendorp, geboren 18-10-1849 te Foxhol (get. Albert Jans Vossen, kleermaker, Hindrik Jans Smit, smid), trouwt met Pieter Meijwes op 29-04-1876 in Hoogezand (get. oa Koop Mulder, zwager; overleden op 8 maart 1925 te Leeuwarden. 

Cornelis Medendorp hertrouwde nog twee keer: 

H.2) op 14-02-1852 te Hoogezand 

(get. Pieter Cornelis Medendorp, arbeider, vader van bruidegom; Derk Medendorp, broer bruidegom, dienstknecht te Martenshoek, Albert Sijpko’s Kempinga, landbouwer Kropswolde, stiefvader bruid, Jan Schabels, broer bruid, landbouwer, Kropswolde)

met Elsje Schabels, geboren 15-07-1825 te Nieuwe Compagnie, dv Jan Everts Schabels (landbouwer) en Hinderkien Jans Maathuis;  overleden op 08-05-1853 in huis letter B, nr. 11 te Foxhol gem. Hoogezand (Albert Jans Vossen, kleermaker, Remko Sijbolds Siertsema, schoolonderwijzer)

k. Hinderkie Medendorp, geboren 22-12-1852 te Foxhol gem. Hoogezand (get. Remko Sijbolds Siertsema, schoolonderwijzer, Hindrik Jans Smit, smid), trouwt 31-03-1877 in Hoogezand met Roelof Hammink Buirma (koopman), weduwnaar van Trijntje Doedens, trouwt 2) 05-02-1880 te Scheemda met Ammo Lantinga (commissionair); overleden op 20-07-1883 te Groningen.

H.3.) op 23-05-1863 te Hoogezand

(get. Albert Sijpko’s Kempinga, landbouwer, Kropswolde, stedevader van de comparant (hij was getrouwd met Hinderkien Jans Maathuis, moeder van Elsje Schabels, de overleden tweede vrouw van Cornelis), Sijpko Kempinga, halfbroeder van de comparant, Albert Vossen, kleermaker, Remko Sijbolts Siertsema, schoolonderwijzer, naburen)

met Menje Bruininga (45), geboren 25-11-1817 te Middelbert gem. Noorddijk, dv Koop Hindriks Bruininga en Trijntje Geerts Boerma. Ze is overleden op 11-12-1874 in huis B, nr. 90 te Foxhol, overleden echtgenoot Hindrik Hilbrands Mulder, bakker (get. Abraham Kanon, schipper, Engelko Zijl, hoofdonderwijzer, naburen). Tussen april 1859 en mei 1860 verloor Menje drie kinderen en haar echtgenoot. Haar zoon Koop Mulder trouwde met Margien Bakker, de dochter van Aaltje Andree en Geert Pieters Bakker.

Note: Foxhol lag in de gemeente Hoogezand, thans is dat de gemeente Midden Groningen.

Het vermelden van de getuigen heeft een doel: ik krijg daarmee een beeld van de buurt waar de families wonen en de sociale cirkel waarin men zich bevindt.

Bijvangst! Een interessante huwelijksketen: 

Bronnen:

delpher.nl: NIEUWSTIJDINGEN. ZWOLLE, den 31 Mei.. “Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant : staats-, handels-, nieuws- en advertentieblad”. Zwolle, 01-05-1849, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 06-11-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010113348:mpeg21:p001

Boek: Foxhol en Foxholsterbosch: Daan Hulsebos

Groninger Archieven: allegroningers.nl

Historisch Archief Midden Groningen: Inventarisnummer 1182 van archiefnummer HS01-001 in Archieven

Dorpskarakter in Foxhol: Amel Pieters Medendorp

Foxhol was een broedplaats van bijzondere mensen, volgens het zondagsblad van de Noord-Ooster uit 1947. Neem bijvoorbeeld het verhaal over ‘Lange Oamel’, die bij iedereen in Hoogezand bekend zou zijn geweest, maar niemand wist zijn achternaam. Amel is een toch wel bijzondere voornaam die hier in slechts enkele families voorkomt. Het artikel bevatte een paar aanknopingspunten: vrijgezel en woonde bij zijn zuster in Foxhol. 

Na enig onderzoek bleek al snel dat deze Amel een loot aan de stam van de familie Hartenhof is en Lange Oamel kriegt ook zien achternoam terugge: hai is aine van Medendorp. 

Pieter Cornelis (Kornelis) Medendorp, geboren 21-09-1794 te Uithuizen, zoon van Kornelis Pieters en Nanje Jans (woonden te Westerbroek in 1820, beiden zonder beroep, volgens ovl acte Pieter waren zij arbeiders). Pieter was in 1820 woonachtig te Westerbroek en was toen zonder beroep. Vervolgens komt hij in de archieven voor als trekschipper te Foxhol in 1820; als tapper te Foxhol in 1823; als landbouwer te Kropswolde, letter C nr. 47, in 1824, 1825, 1827. In 1850 was hij arbeider en woonde hij in huis letter B, nr. 17 te Foxhol; arbeider in Foxhol in 1852, 1857, 1860. In 1863 woondachtig in Foxhol, zonder beroep. Pieter is overleden op 12-08-1869 te Foxhol (gem. Hoogezand) (get. Jan Frinks, arbeider, Harm Klein, arbeider)

Pieter huwt op  14-12-1819, te Slochteren (resp. 25 en 30 jaar oud) met

Fennechien Cornelis Hartenhoff (Fennegijn Cornelis Hartenhof), geboren 08-11-1789 te Kolham, dv Kornelis Amels Hartenhof en Hindrikje Derks, overleden op 01-05-1851 te Foxhol gem. Hoogezand, huis Letter B, nr. 17 (get. Kornelis Woldendorp, winkelier en Jan van Bruggen, scheepjager)

De ouders van de bruidegom stemmen schriftelijk in met het huwelijk. De ouders van de bruid zijn overleden. O.a. haar broer Amel Cornelis Hartenhof en neef Jans Velthuis zijn getuigen. Fennechien had al een dochter, Hinderkien Hartenhof, geboren 7 juli 1815 in Kolham, huis nr.40, aangifte door grootvader; overleden op 08-06-1836 te Foxhol, huis letter B nr.28, (get. Jannes Schutte, timmerman, Geert Rammelaar, smid).

Pieter Kornelis Medendorp woonde in 1850 samen met zijn zoon Amel in huis nr.17 B Kropswolde, dat was in Foxhol. Oorspronkelijk stonden geregistreerd: Pieter, en de beide zoons Amel en Derk en schoondochter Anje Aikes in behuizing B, nr. 73K.  Derk en zijn vrouw vertrokken in 1864 naar Sappemeer.

Kinderen uit dit huwelijk:

k. Cornelis Medendorp, geboren 28-07-1820 te Foxhol gem. Hoogezand, (Johan Joseph Pekeskamp, kleermaker en Lukas Bakema, schoenmaker); trekschipper (1847), commissionair, overleden op 28-03-1889 te Foxhol gem. Hoogezand.

k. Derk Medendorp geboren 13-05-1824 te Kropswolde gem. Hoogezand,  (get. Remke Jacobs Tepper, landbouwer, en Harmannus Lammerts Schierbeek, wolkammer), overleden op 28-01-1892 te Veendam, aan het Westerdiep, (Salomon Polak, koopman en Derk Bentum, kastelein);

k. Nanneco (Nanko) Medendorp, geboren 21-10-1825 te Kropswolde gem. Hoogezand  (get. Remke Jacobs Tepper, landbouwer, en Remko Jans Smit, korenmolenaar), dienstknecht, overleden op 26-04-1849 te Foxhol gem. Hoogezand, huis letter B, nr. 11 (get. Albert Jans Vossen, kleermaker, Remko Sybolds Siertsema, schoolonderwijzer); Nanko kwam dramatisch aan zijn einde: meer op De dood in de sloot.

k. Jantje Medendorp geboren 08-04-1827 te Kropswolde gem. Hoogezand  (get. Remke Jacobs Tepper, landbouwer, Hendrik Meints Pras, wever), overleden op 17-02-1907 te Foxhol gem. Hoogezand, overleden echtgenoot Hindrik Nieboer (get. Henderikus Veld, arbeider en Jakob Nieborg, arbeider), huis letter B, nr. 26. (Er was een zus van Pieter Kornelis Medendorp, Jantje, gehuwd met Bront Vos. Zij stierf als Jantje Cornelis Medendorp leeftijd 31 jaar, geboren te Uithuizen, overleden op 31-12-1818 te Groningen. In het huwelijk van Pieter en Fennichje zijn geen dochters naar de moeders vernoemd, er was maar één dochter en dat was deze Jantje. Vermoedelijk is ze vernoemd naar haar jonggestorven tante)

• Bevolkingsregister: 1880-1889 Jantje Medendorp, wed. Nieboer, Inschrijving op 1 januari 1880 (geboren 27 maart 1821, Hoogezand), Foxhol B 22. Op hetzelfde moment woont broer Amel op nummer B23 K. (Ik ga er vanuit dat K staat voor kamer.)

Bronnen:

www.delpher.nl Een halve eeuw geleden  “De Noord-Ooster”. Wildervank, 22-03-1947. Geraadpleegd op Delpher op 04-11-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMVEEN01:000084440:mpeg21:p003

www.allegroningers.nl

https://historischarchief.midden-groningen.nl/

• Bron: Bronvermelding Bevolkingsregister, archiefnummer HS01-001, inventarisnummer 1182, blad 33 Gemeente: Hoogezand Periode: 1850-1859;
• Bronvermelding Bevolkingsregister, archiefnummer HS01-001, inventarisnummer 1183, blad 118 Gemeente: Hoogezand Periode: 1860-1869;
• Bronvermelding Bevolkingsregister, archiefnummer HS01-001, inventarisnummer 1106, blad 31, aktenummer 1 Gemeente: Hoogezand Periode: 1880-1889)