1852 – RIP molenaar Zonderman

“De collecte ten behoeve der ongelukkigen te Foxhol, ter zake den brand, heeft binnen de gemeente Grijpskerk opgebragt eene som van ƒ45.30. — In den avond van den 17 dezer barstte een geweldig onweder los boven de gemeente Hoogezand, met het ongelukkig gevolg, dat de bliksem is geslagen in den Kropswolder watermolen, staande ten zuiden van het Winschoterdiep, tusschen Martenshoek en Foxhol, die geheel is afgebrand en waardoor eene schade van ruim ƒ4ooo—oo is veroorzaakt; zijnde de molen niet tegen brandschade verzekerd. Even voor het opkomen van het onweder hadden zich twee personen in dien molen begeven, om tegen den regen te schuilen, zijnde Reinerus Zonderman ~ visscher, wonende te Foxhol, en Harmannus Homan, het oogenblik bij Zonderman in dienst, die beide door den bliksem zijn getroffen, tengevolge waarvan de eerstgenoemde aan het hoofd geheel misvormd dood uit den molen is gehaald en de ander, mede aan het hoofd gewond, dadelijk onder geneeskundige behandeling is gesteld en van zijne wonden misschien zal herstellen. — Zonderman laat eene vrouw en 5 kinderen na.

Reinerus Lambertus Zonderman (visscher), geboren 20-06-1803 te Foxhol, zv Lambertus Reinders Zonderman (visscher) en Elsje Roelfs Nieland (het echtpaar woonde B 22 Foxhol), overleden (Reinder Zonderman) op 17-06-1852 te Foxhol  gehuwd op 16 september 1826 in Slochteren met Trijntje Harms Wieringa (dienstmeid), geboren 22-03-1802 te Engelbert, dv  Harm Hindriks Wieringa (landbouwer) en Siertje Euwkes. 

Reinerus woont bij huwelijk in huis nr. B 7, Foxhol. Hij behoorde tot de RK kerk. 

Kinderen:

1. Lambertus, geboren 25-08-1826 te Foxhol, huis B nr. 7, (moeder Trijntje was dienstmeid en woonachtig in Foxham, het kind is geboren in het huis van Reinerus, B 7 in Foxhol)(getuigen Lucas Hollander, 45, arbeider en Lambert Schierbeek, 24, bakker) erkend bij huwelijk op 16-09-1826, overleden op 23-04-1845 te Foxhol
2. Siera, geboren 21-03-1828 te Foxhol, overleden op 20-11-1868 te Foxhol 
3. Rudolf, geboren 16-11-1829 te Foxhol , overleden op 31-03-1875 te Foxhol 
4. Elisabeth, geboren 12-02-1832 te Foxhol, als Elsien overleden 26-01-1864 Foxhol
5. Aaltje, geboren 01-03-1834 te Foxhol,overleden op 04-10-1836 te Foxhol
6. Anna, geboren 03-07-1836 te Foxhol, overleden op 24-04-1855 te Foxhol 
7. Aaltje, geboren 06-01-1839 te Foxhol, overleden op 06-07-1909 te Martenshoek
8. Catharina, geboren 31-12-1841 te Foxhol, overleden op 19-01-1893 te Hoogezand

Harmannus Homan is vermoedelijk Hermannus Gerardus Homan, geboren op  31-07-1791, zoon van Albertus Homan en Margaretha Harms (aka Grietje Harms Schrage). Hij (23 jr) trouwde op 13-04-1815 in Sappemeer met Grietje Jans Stel (36 jr). Hij was toen, evenals zijn vader, bakker van beroep. Grietje was een dochter van Jan Roelfs Stel en Wijpke Rentkes, en weduwe van Albertus Fokkes Duimering.

Nadat Grietje Jans Stel is overleden hertrouwde Harmannus met Johanna Maria Welbergen (20 jaar), geboren te Groningen. Het huwelijk vond plaats op 28-01-1826 te Sappemeer. Johanna was een dochter van Bernardus Welbergen (weversknecht) en Aaltje Hindriks. Ze overleed op 10-02-1845 te Martenshoek gem. Hoogezand op 39-jarige leeftijd. Harmannus bleef weduwnaar en is overleden (74 jaar oud) in Sappemeer op 20-12-1865 te Kleinemeer. 

---

Bron:

Delpher.nl

wiewaswie.nl

www.allegroningers.nl

Een apart berichtje over een principieel man…

“Een arme daglooner, zekere Holtrop, die voor eenigen tijd met vrouw en kroost uit Kolham naar Amerika was vertrokken en zijn ouden doctor een sommetje schuldig was gebleven, zond hem dezer dagen uit de Nieuwe Wereld een derde der som in mindering der rekening. Zulke dingen worden tegenwoordig in de courant vermeld!”

¹

BINNENLAND. Amsterdam, 4 November.. “De Tijd : godsdienstig-staatkundig dagblad”. ‘s-Hertogenbosch, 06-11-1882, p. 2.

Volgens het bovenstaande krantenberichtje betrof het een zekere Holtrop die met vrouw en kinderen uit Kolham zou zijn vertrokken. Ik trof echter geen Holtrop in Kolham aan. De gegevens van Ellis Island gaven iets meer informatie: een Arend en een Haren zijn in 1880 naar de USA vertrokken. Dit bleek te gaan om Arijs en Harm Holtrop, vader en zoon uit het volgende gezin:

Arijs Holtrop, zoon van Harm Roelfs Holtrop (daglooner) en Renje Arijs Hoogteil (dagloonersche), x Catharina (Katharina) Pruim, dochter van Arend Izebrands Freerks Pruim x Trijntje Pieters Hofman (dagloonersche), het huwelijk werd gesloten op 22-10-1863 in Leens, hij was een dagloner van 23 jaar oud, geb. Oldehove, zij was 17, dienstmeid, geb. Pieterburen.

1. k. Harm Holtrop geboren 31-10-1864 te Warfhuizen gem. Leens, overleden op 08-12-1864 te Warfhuizen gem. Leens.
2. k. Renje Holtrop geboren 28-08-1866 te Warfhuizen gem. Leens (Rose, bron www.hvnf.nl, ook geëmigreerd)
3. k. Trientje Holtrop geboren 19-10-1870 te Warfhuizen gem. Leens
4. k. Harm Holtrop, geboren 22-08-1868 te Warfhuizen gem. Leens, geemigreed 1881
5. k. Jantje Holtrop geboren 07-05-1873 te Eenrum
6. k. Eertje Holtrop geboren 13-08-1875 te Westernieland gem. Eenrum
7. k. Arend Holtrop geboren 25-05-1880 te Eenrum

In 1881 vertrokken vader, moeder en vier kinderen vanuit Eenrum naar Michigan. Het gezin was Christelijk Gereformeerd. Reden van vertrek: Verbetering van bestaan, vallend in de categorie Behoeftigen. De leeftijd van de Emigrant was 41 jaar. Het gezin van Arijs reisde met het schip Rotterdam  (Rolludam volgens Ellis Island register).

Arijs broer Roelf, weduwnaar, was al eerder geëmigreerd, in 1880, 41 jaar oud, met zijn beide kinderen Renje en Lucas, aan boord van het schip Caland. 

Huwelijk op 06-06-1868 te Leek: Roelf Holtrop, arbeider, leeftijd 30 jaar, geboren te Oldehove, zoon van Harm Roelfs Holtrop (arbeider) en Renje Arijs Hoogteil (arbeidster) met  Weike Croeze (naaister), leeftijd 31 jaar, geboren te Oldehove, geboren te Leek, dv Lukas Jacobs Croeze (kuiper) en Aaltje Roelfs Reitsema. Moeder Weike overleed twee dagen na de geboorte van het jongste zoontje op 12-06-1875 te Veenhuizen gem. Onstwedde. 

1. k. Renje Holtrop geboren 04-04-1870 te Warfhuizen gem. Leens
2. k. Lucas Holtrop geboren 17-07-1871 te Warfhuizen gem. Leens
3. k. Harm Holtrop geboren 10-06-1875 te Veenhuizen gem. Onstwedde, overleden op 31-10-1875 te Warfhuizen gem. Leens

---

Dorpskarakter in Foxhol: Amel Pieters Medendorp

Foxhol was een broedplaats van bijzondere mensen, volgens het zondagsblad van de Noord-Ooster uit 1947. Neem bijvoorbeeld het verhaal over ‘Lange Oamel’, die bij iedereen in Hoogezand bekend zou zijn geweest, maar niemand wist zijn achternaam. Amel is een toch wel bijzondere voornaam die hier in slechts enkele families voorkomt. Het artikel bevatte een paar aanknopingspunten: vrijgezel en woonde bij zijn zuster in Foxhol. 

Na enig onderzoek bleek al snel dat deze Amel een loot aan de stam van de familie Hartenhof is en Lange Oamel kriegt ook zien achternoam terugge: hai is aine van Medendorp. 

Pieter Cornelis (Kornelis) Medendorp, geboren 21-09-1794 te Uithuizen, zoon van Kornelis Pieters en Nanje Jans (woonden te Westerbroek in 1820, beiden zonder beroep, volgens ovl acte Pieter waren zij arbeiders). Pieter was in 1820 woonachtig te Westerbroek en was toen zonder beroep. Vervolgens komt hij in de archieven voor als trekschipper te Foxhol in 1820; als tapper te Foxhol in 1823; als landbouwer te Kropswolde, letter C nr. 47, in 1824, 1825, 1827. In 1850 was hij arbeider en woonde hij in huis letter B, nr. 17 te Foxhol; arbeider in Foxhol in 1852, 1857, 1860. In 1863 woondachtig in Foxhol, zonder beroep. Pieter is overleden op 12-08-1869 te Foxhol (gem. Hoogezand) (get. Jan Frinks, arbeider, Harm Klein, arbeider)

Pieter huwt op  14-12-1819, te Slochteren (resp. 25 en 30 jaar oud) met

Fennechien Cornelis Hartenhoff (Fennegijn Cornelis Hartenhof), geboren 08-11-1789 te Kolham, dv Kornelis Amels Hartenhof en Hindrikje Derks, overleden op 01-05-1851 te Foxhol gem. Hoogezand, huis Letter B, nr. 17 (get. Kornelis Woldendorp, winkelier en Jan van Bruggen, scheepjager)

De ouders van de bruidegom stemmen schriftelijk in met het huwelijk. De ouders van de bruid zijn overleden. O.a. haar broer Amel Cornelis Hartenhof en neef Jans Velthuis zijn getuigen. Fennechien had al een dochter, Hinderkien Hartenhof, geboren 7 juli 1815 in Kolham, huis nr.40, aangifte door grootvader; overleden op 08-06-1836 te Foxhol, huis letter B nr.28, (get. Jannes Schutte, timmerman, Geert Rammelaar, smid).

Pieter Kornelis Medendorp woonde in 1850 samen met zijn zoon Amel in huis nr.17 B Kropswolde, dat was in Foxhol. Oorspronkelijk stonden geregistreerd: Pieter, en de beide zoons Amel en Derk en schoondochter Anje Aikes in behuizing B, nr. 73K.  Derk en zijn vrouw vertrokken in 1864 naar Sappemeer.

Kinderen uit dit huwelijk:

k. Cornelis Medendorp, geboren 28-07-1820 te Foxhol gem. Hoogezand, (Johan Joseph Pekeskamp, kleermaker en Lukas Bakema, schoenmaker); trekschipper (1847), commissionair, overleden op 28-03-1889 te Foxhol gem. Hoogezand.

k. Derk Medendorp geboren 13-05-1824 te Kropswolde gem. Hoogezand,  (get. Remke Jacobs Tepper, landbouwer, en Harmannus Lammerts Schierbeek, wolkammer), overleden op 28-01-1892 te Veendam, aan het Westerdiep, (Salomon Polak, koopman en Derk Bentum, kastelein);

k. Nanneco (Nanko) Medendorp, geboren 21-10-1825 te Kropswolde gem. Hoogezand  (get. Remke Jacobs Tepper, landbouwer, en Remko Jans Smit, korenmolenaar), dienstknecht, overleden op 26-04-1849 te Foxhol gem. Hoogezand, huis letter B, nr. 11 (get. Albert Jans Vossen, kleermaker, Remko Sybolds Siertsema, schoolonderwijzer); Nanko kwam dramatisch aan zijn einde: meer op De dood in de sloot.

k. Jantje Medendorp geboren 08-04-1827 te Kropswolde gem. Hoogezand  (get. Remke Jacobs Tepper, landbouwer, Hendrik Meints Pras, wever), overleden op 17-02-1907 te Foxhol gem. Hoogezand, overleden echtgenoot Hindrik Nieboer (get. Henderikus Veld, arbeider en Jakob Nieborg, arbeider), huis letter B, nr. 26. (Er was een zus van Pieter Kornelis Medendorp, Jantje, gehuwd met Bront Vos. Zij stierf als Jantje Cornelis Medendorp leeftijd 31 jaar, geboren te Uithuizen, overleden op 31-12-1818 te Groningen. In het huwelijk van Pieter en Fennichje zijn geen dochters naar de moeders vernoemd, er was maar één dochter en dat was deze Jantje. Vermoedelijk is ze vernoemd naar haar jonggestorven tante)

• Bevolkingsregister: 1880-1889 Jantje Medendorp, wed. Nieboer, Inschrijving op 1 januari 1880 (geboren 27 maart 1821, Hoogezand), Foxhol B 22. Op hetzelfde moment woont broer Amel op nummer B23 K. (Ik ga er vanuit dat K staat voor kamer.)

Bronnen:

www.delpher.nl Een halve eeuw geleden  “De Noord-Ooster”. Wildervank, 22-03-1947. Geraadpleegd op Delpher op 04-11-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMVEEN01:000084440:mpeg21:p003

www.allegroningers.nl

https://historischarchief.midden-groningen.nl/

• Bron: Bronvermelding Bevolkingsregister, archiefnummer HS01-001, inventarisnummer 1182, blad 33 Gemeente: Hoogezand Periode: 1850-1859;
• Bronvermelding Bevolkingsregister, archiefnummer HS01-001, inventarisnummer 1183, blad 118 Gemeente: Hoogezand Periode: 1860-1869;
• Bronvermelding Bevolkingsregister, archiefnummer HS01-001, inventarisnummer 1106, blad 31, aktenummer 1 Gemeente: Hoogezand Periode: 1880-1889)