Verzetsheld Gerrit Imbos – al jong in staat tot heldendaad
“Dertien-jarige jongen uit Foxhol onderscheiden”
Haagse Post 1935
Foxhol kent een drietal verzetshelden uit de Tweede Wereldoorlog: Klaas Nieboer, Evert Radema en Gerrit Imbos. Jaarlijks, op vier mei, worden zij herdacht.
Dit blog voegt iets toe aan wat we weten over de laatstgenoemde. Gerrit Imbos bleek al jong een heuse heldendaad te hebben verricht door het redden van een kind.
In het vroege voorjaar van 1935 raakte een klein kindje te water in het Kattegat, dat de uitmonding van het Winschoterdiep in het Foxholstermeer vormde. Het hulpeloze kind dreef, met het gezicht naar beneden, al gauw drie meter van de kant. Hulp was niet voorhanden: volgens de krant stonden er een paar kleine kinderen en een oude vrouw op de kant om hulp te roepen. Gerrit kwam op het hulpgeroep af en bedacht zich niet. Hij sprong in het water en redde het kind.
De jonge held was naast dapper ook nog eens bescheiden, beschrijft het hoofd van de school: de heldendaad werd door anderen verteld, niet door Gerrit.
Het schoolhoofd schreef een bericht naar de Haagse Post en zo ontving Gerrit voor deze moedige actie een taart van de Post.
“Provinciale Geldersche en Nijmeegsche courant”. Nijmegen, 03-04-1935. 1
Stamreeks:
Gerrit Imbos, geboren 21-07-1921 te Foxhol, overleden op 4 mei 1943, Hoogezand (door de Duitsers gefusilleerd voor Beukema’s fabriek, aldaar), zoon van Gerrit Imbos (2) en Geerdina Veld, geboren 19 mei 1851, overleden op 13 september 1977, dochter van Hinderikus Veld en Antje Vos;
Gerrit Imbos, geboren 04-08-1886 te Slochteren, overleden op 10-02-1959 te Foxhol,zoon van Jakob Fokkes Imbos (3) en Lutgerdina Klootsema, w.v. Pieter van Bruggen, landbouwerse, dochter van Tjaart Gerrits Klootsema en Aaltje Jans Schipper, landbouwers;
Jakob Fokkes Imbos, (Jakob Fokko Imbos) geboren 14-04-1856 te Schildwolde, overleden op 08-08-1889 te Slochteren, was een zoon van Pieter Imbos (4) en Hinderika Buiters Hamminga (ook Hinderika Ruiters of Hinderika Buiters), ouders gehuwd 28-12-1842 te Slochteren);
Pieter Imbos, geboren 24-04-1824 te Schildwolde, overleden op 02-03-1872 te Slochteren, landbouwer, zoon van Johan Harm Imbos (5) en Aaltje Pieters ter Laan, landbouwerse, getrouwd op 16-12-1823 te Slochteren. Aaltje Pieters hertrouwt met Fokke Boeles Hamminga;
Johann Hermann Imbusch/Johan Harm Imbos (Johann Hermen Imbos; doorgaans Harm Imbos genoemd)(Doop 1790, Gerd Henrich Imbusch (6), M. Anne Margrethe B…. Inf. Johann Hermann, natus den 21ten, bapt. den 26 Dec.), geboren 21-12-1790 te Engter, Osnabrück, Duitsland, in ..-01-1808 is Johann Henrich Imbusch nach Bramsche vertrokken, overleden op 01-09-1826 te Slochteren, zoon van Hindrik Imbos en Grietje Broens;
Gerdt Henrich im Busche/Geert Hindriks Imbos (Gerd Hinrich Imbusch, Hindrik Imbos), overleden 21-6-1800 te Engter, Osnabrück, gehuwd met Margaretha Bruning (Cathrine Margrete Inbusch, Grietje Broens), overleden 27-3-1800 te Engter. Huwelijk te Engter, 30-11-1781Gerdt Henrich im Busche mit Catharina Margaretha Brünings.
De kleinste krantenberichten bevatten soms het grootste leed.
Het kindje in deze advertentie kwam ellendig aan zijn einde. Het was het zevende kindje in een groot arbeidersgezin. Zijn naam was Lammert Veenma en hij werd slechts 16 maanden oud. Na hem werd er nog twee keer een zoon Lammert geboren in het gezin.
De ouders: Lammert Veenma, geboren op 05-03-1872 te Hoogezand, zoon van Geert Veenma en Trijntje Bouma trouwt op 9 september 1893 in Hoogezand met Hendriktje Mekkering, geboren op 11-12-1874 te Noordwolde gem. Bedum,dochter van Kristiaan Mekkering en Geertje van Bruggen. Zowel de bruid en bruidegom alsook hun beider ouders zijn arbeiders.
Het huwelijk lijkt een ‘moetje’te zijn, het eerste kindje wordt na vier maanden geboren. In het huwelijk worden veertien kinderen geboren. Hindriktje overlijdt op 07-04-1938 te Kropswolde gem. Hoogezand, Lammert op 03-02-1961 te Hoogezand-Sappemeer. Het echtpaar is begraven in Kropswolde. Ze kregen de navolgende kinderen:
1. Geert Veenma, geboren op 5 december 1893 te Foxhol,overleden op 03-01-1925 te Kropswolde
2. Christiaan Veenma, geboren 29-04-1895 te Foxhol, overleden op 01-07-1954 te Hoogezand-Sappemeer
3. Hendrik Veenma, geboren 06-10-1896 te Foxhol, overleden op 22-07-1955 te Foxhol
4. Trijntje Veenma, geboren 06-07-1898 te Foxhol, overleden op 03-02-1964 te Hoogezand-Sappemeer
k. Lammert Veenma geboren 18-10-1916 te Hoogezand
5. Geertje Veenma geboren 18-05-1900 te Foxhol, overleden op 10 december 1972, Muntendam.
6. Berendina Veenma geboren 28-10-1901 te Foxhol, overleden op 11-03-1963 te Hoogezand-Sappemeer
7. Lammert Veenma geboren 03-09-1903 te Foxhol, overleden op 31-01-1905 te Groningen
8. Siepke Veenma geboren 19-12-1904 te Foxhol, overleden: onbekend, maar na 1942 en voor 1966.
9. Lammert Veenma geboren 28-07-1907 te Foxhol, overleden op 15-03-1908 te Foxhol
10. Lammert Veenma geboren 20-04-1909 te Foxhol, overleden op 26 maart 1990, Hoogezand
11. Harm Veenma geboren 25-05-1910 te Foxhol, overleden op 31-05-1910 te Foxhol
12. Harm Veenma geboren 03-07-1911 te Foxhol, overleden in WO II, arbeidseinsatz.
13. Gerrit Veenma geboren 09-09-1916 te Hoogezand, overleden op 11-11-1916 te Hoogezand
14. Pieter Veenma geboren 09-09-1916 te Hoogezand, overleden op 25-09-1916 te Hoogezand
Benten – Benthem – Bentum
Na dertig jaar toch nog een generatie kunnen toevoegen, aan een lijn waarvan je dacht: “Dat wordt nooit meer iets…”. Het overkwam me dit weekend (jan. 2024) met voorvader Harmannus Harms Benten en voormoeder Anna Alberts. Op een bekende genealogie-site wordt aan Harmannus een ouderpaar1 toegekend dat mijns inziens niet kon kloppen en dat begon te wringen. In dit blog geef ik een inkijkje in de zoektocht naar de juiste ouders en tegelijkertijd is het voor mij een gelegenheid om de zaken even te ordenen.
Voorvader Harmannus Harms Benten2 uit Martenshoek was getrouwd met Anna Alberts, eveneens uit Martenshoek, maar geboren in Borgercompagnie. Ze trouwden in Kleinemeer in de Rooms Katholieke kerk en het huwelijk werd in de kerkelijke gemeente van Hoogezand bevestigd op 28 februari 1772.
Uit het huwelijk werd een zevental kinderen geboren, voor zover ik heb kunnen vinden:
1. Margarita Harmannus Benten, ged. op 9 mei 1773 te Kleinemeer, ovl. (hoogstens 11 jaar oud) voor 1785;
2. Harmannus Petrus (Binten) Benten, geb. te Martenshoek, ged. op 14 mei 1776 te Kleinemeer, ovl. ( 01-10-1811 te ongeveer 35 jaar oud) op 1 oktober 1811 te Windeweer en Lula, tr. met Anna Berends;
3. Albertus Harmannus Benten, Albert, dp. 13-01-1779 Kleinemeer, geb. te Martenshoek, ovl. (ongeveer 69 jaar oud) op 30 januari 1848 te Foxhol X Grietje Harms Plasker;
4. Joannes Harmannus Bentum, ged. op 6 september 1781 te Kleinemeer, geb. te Martenshoek, Hoogezand, ovl als Jan Harmannus Benten (scheepstimmerknegt) op 23-10-1814 x Jantje Pieters;
5. Margarita Harmannus Benten, ged. op 16 april 1785 te Kleinemeer, Grietje x Gerrit Herms ter Veer van Borgercompagnie;
6. Catharina Harmannus Binten, ged. op 27 november 1787 te Kleinemeer, geb. te Martenshoek, Trijntje x Jan Hermannes ter Veer van Borgercompagnie;
7. Petrus Harmannus, ged. op 23 juli 1790 te Kleinemeer, geb. te Martenshoek. Vermoedelijk jong gestorven.
De vernoeming van de kinderen is altijd een belangrijke leidraad bij het vinden van nog onbekende ouders. Ik ging op basis van de dopen en de verdere gegevens van de kinderen uit van de volgende mogelijkheden:
Trijntje x Harmen (in alle mogelijke naamsvariaties en schrijfwijzen, geldt voor alle combinaties),
Trijntje x Albert
Grietje x Harmen
Grietje x Albert
Trijntje x Pieter
Grietje x Pieter
Een van de grootvaders zou Jan moeten hebben geheten, omdat de derde zoon Joannes werd genoemd. Men was vrij strikt met benoemingen: vader, vader, grootvader… Dus dat verruimde de zoekopties met het patroniem Jans: Trijntje Jans x Harmen of Trijntje x Harmen Jans, Grietje Jans x Harmen of Grietje x Harmen Jans etc.
Ik besloot Harmannus even te laten rusten en te beginnen met Anna Alberts. Bij haar vond ik al gauw een andere mogelijkheid, op basis van een huwelijkscontract waarbij Anna als zuster, samen met haar echtgenoot Hermannus Bentum aanwezig was. Zij bleek een dochter van Albert Jans en Trijntje Caspers te zijn. De nazaten van deze lijn kregen de familienaam Teuben, een vrij algemene naam in de omgeving van Martenshoek en Hoogezand.
Daarmee bleef voor de ouders van Harmannus dus over: Harmen en Grietje (op alle mogelijke schrijfwijzen). Ze bleven voor mij echter onvindbaar. Er was nog één naam die ik niet had meegenomen: Petrus (Pieter). Het tweede kind en het zevende kind in het huwelijk heetten respectievelijk Harmannus Petrus en Petrus Harmannus. Dat betekende dat er vermoedelijk nog een grootvader Pieter of Petrus was. Ik ging vervolgens alle doopgetuigen met patroniem Harms langs en probeerde hun gezinnen uit te zoeken. En daar kwam één bijzondere getuige naar voren, zowel bij dopen als in huwelijkscontracten, waar hij als vader werd vermeld: Harm Pieters! De ouders moeten dus zijn Harm Pieters x Grietje ..? En daar liep ik weer vast. Ik zat nog een beetje vast in de gedachte dat het een Grietje Jans zou moeten zijn. Maar ja, zo’n echtpaar was niet te vinden, in ieder geval niet passend bij mijn Harmannus. En toen kwam er een klein Eureka-momentje. Ergens in een huwelijkscontract had ik een afwijkende schrijfwijze gezien van Harmannus Harms. Hij was daar namelijk als oudste broer aanwezig onder de naam Harmannus Lucas Harms. Zou Grietje een dochter van een Lucas kunnen zijn?
Ik had ondertussen wel gezocht naar vader Harm Pieters. En ik vond een kerkelijk huwelijk in Scharmer, op 10 mei 1722 Harm Pieters Benten, van Laen, Westfalen (Lohn) en Hilje Tiddes. Familienaam Benten èn in Scharmer, dat om de hoek ligt bij Foxhol, Martenshoek en Hoogezand, waar de familie Benthem woonde. Dat moest toch wel haast… toch?
Maar ja. Hilje is geen Grietje. En een Hilje kwam niet voor in de vernoemingen. Toch is het zeer waarschijnlijk dat haar weduwnaar als Harmen Pieters, van Loen (=Lohn) in Munster, hertrouwt in Groningen op 16 juli 1729 met Grietjen Lucas uit Bochum in Lingen. Zij wordt vertegenwoordigd door Jurrien Veldtman, daartoe verzocht. Het huwelijk vindt plaats met ‘belastinge op ‘t Hoge zand’ (Hoogezand). Grietje Lucas vind ik nog één keer terug, als ze is bediend met de laatste sacramenten in Sappemeer op 5 maart 1775, aangetekend in de Rooms Katholieke parochie Kleinemeer. Alhoewel ik geen dopen vond, heb ik wel vier kinderen uit dit huwelijk kunnen traceren:
Anna Harms x Luigien Willems
Joanna Harms x Jan Daniels Wachter(s)
Harmannus Lucas Harms (Harmannus Benten) x Anna Alberts
Gerlof Jans Noorda trouwt op 18-06-1789 in Groningen met Jacomina Schuurmans. Voor hem Lammert Jans Noorda, schriftelijk geprocureerd, en Jacomina wordt vertegenwoordigd door Berend Gerlofs, zwager. Ze worden getrouwd door ds. van Berchuijs in de Nieuwe Kerk. Jacomina overlijdt in 1803 en Gerlof trekt de portemonnee voor een waardige annonce in de Groninger Courant:
Op basis van haar leeftijd bij overlijden, is mijn conclusie dat Jacomina een dochter van Johannes Schuurmans en Anna Margrieta van Duren is, een echtpaar wonend in de Grote Gang bij het Schuitendiep in Groningen. Zij is als Jackomina gedoopt op 19-06-1740 te Groningen in de Grote Kerk (Martinikerk).
Uit de advertentie blijkt dat Gerlof Noorda tolmeester van Foxhol was en dus het tolhek van Foxhol naar Foxham pachtte. Een belangrijke doorgang vanuit Groningen naar het oosten van de provincie. Een van zijn voorgangers was Hendrick Piccard in 1751.
Foxhol: de uitmonding van het Foxholsterdiep (Kattegat) in het Winschoterdiep. Links de houtzaagmolen van Heller, rechts de niet meer aanwezige brug en geheel rechts het tolhek (1910-1915). Foto beeldbankgroningen.nl
Gerlof J. Noorda (‘van Foxhol’) hertrouwde met Sipje Sipkes (‘van Foxhol’), in Kropswolde op 26-09-1807. Gerlof (70) is gestorven in Foxhol, huis B 27 op 22 september 1824. Hij was toen zonder beroep. Zijn erfgenamen waren Jan en Gerlof Noorda (neven, zonen van zijn broer Lambertus), resp. stoelmaker en predikant. De overledene en zijn vrouw bezaten een drietal deimatten veenland. De nalatenschap bedroeg ca. 103,– gld.
Foto: beeldbankgroningen.nl, Ansichtkaart. Groningerweg: tolhek met A. Benthum (l.), eigenaar café (r.) en Van der Ploeg. Datum 1890 1910, Annotatie: fotografische reproductie van prentbriefkaart
Weduwe Sipkien Sipkes Postema overleed op de leeftijd van 61 jaar. Ze was geboren (ca. 1764) te Bergum in Friesland, overleden op 22-10-1825 te Foxhol gem. Hoogezand. Sipke was een dochter van Sipke Postema (veenopziener) en Aukje Pieters. 1
De ouders van Gerlof en Lambertus Jans Noorda zijn Jan Gerlofs en Grietje Lammerts. Zij laten een huwelijkscontract opmaken in Noordbroek, waaruit blijkt dat Jan Gerlofs een broer Derk Gerlofs heeft, aanwezig bij het huwelijkscontract en dat de ouders van Grietje Lammert Arends en Wiske Tiddes zijn, en dat Grietje een viertal broers Arent, Tidde, Hindrik en Jan, en een zuster Antje heeft, allen aanwezig bij het huwelijkscontract.
T. 24-05-1759 Noordbroek, Jan Gerlofs van Noordbroek en Grietje Lammerts van het Waar, onder Midwolderhamrik, te Noordbroek; Huwelijkscontract 24-05-1759 Noordbroek Jan Gerlofs x Grietje Lammerts. Kinderen:
dp. GerlofJans, 23-09-1759, Noordbroek
dp. Wiske Jans, 05-07-1761 Nieuwe Kerk, Groningen, geb. Boteringestraat
dp. Lambertus Jans, 26-12-1762 Nieuwe Kerk, Groningen, geb. Violenstraat.
Jan Gerlofs is overleden voor 11-06-1765. Zijn weduwe hertrouwt op deze datum met ‘Herdrick’ Claessen in Groningen. T. 19-05-1765 Kerkelijke gemeente Noordhorn Heere Klaassen van Noordhorn x Grietie Lammerts van Noordbroek, weduwe van Jan Gerlofs.
Jan Gerlofs is een zoon van Gerlof Dercks en Meijske Aijsses; zijn ouders zijn nog in leven op 29 april 1744, als ze aanwezig zijn bij het huwelijkscontract van hun zoon Derk Gerlofs.
T. Kerkelijk huwelijk op 27-01-1710 Noordbroek: Gerloff Dercks van Finsterwolde, te Noordbroek en Meijske Eijsses te Noordbroek, laten aldaar de volgende kinderen dopen:
dp. 12-07-1711 Derck Gerlofs
dp. 11-02-1714 Auke Gerlofs (Auke Gerlofs x Arijs Hindriks, Arijs sterft als Arijs Noorda), Auke Noorda, overleden rond 11-06-1806, Groningen (opbrengst lijklakens)
dp. 23-08-1716 Aijsse Gerlofs
dp. 17-10-1719 Anje Gerlofs
dp. 12-09-1723 Aeijsso Gerlofs
dp. 25-09-1729 Jan Gerlofs
Grietje Lammerts is een dochter van Lammert Arends en Wiske Tiddes:
T. 10-10-1723 Nieuw Scheemda Lammert Arends van Nieuw Scheemda x Wiske Tiddes van Nieuwolda; (Lambert, Wijske) (ook aanwezig bij hc Tiddo Lammerts, 01-12-1758 Nieuwolda). Kinderen uit dit huwelijk, gedoopt in Nieuwolda:
dp. 17-12-1724 Arend Lammerts (x Ida Atsema. overleden voor 26-10-1784)
k. Tidde Lammerts (aanwezig in HC 24-05-1754 Noordbroek Arent Lammerts)(ook aanwezig bij hc Tiddo Lammerts, 01-12-1758 Nieuwolda)
k. Jan Lammerts (ook aanwezig bij hc Tiddo Lammerts, 01-12-1758 Nieuwolda)
dp. 28-05-1730 Jacob Lammerts
dp. 05-10-1732 Berent geboren 30-09-1732
dp. 25-10-1733 Grietjen geboren 21-10-1733 (aanwezig in HC 24-05-1754 Noordbroek Arent Lammerts)(ook aanwezig bij hc Tiddo Lammerts, 01-12-1758 Nieuwolda)
dp. 29-07-1736 Hindrik geboren 23-07-1736 (aanwezig in HC 24-05-1754 Noordbroek Arent Lammerts)(ook aanwezig bij hc Tiddo Lammerts, 01-12-1758 Nieuwolda)
dp. 21-06-1739 Anje Lammerts geboren 18-06-1739 (aanwezig in HC 24-05-1754 Noordbroek Arent Lammerts)(ook aanwezig bij hc Tiddo Lammerts, 01-12-1758 Nieuwolda)
dp. 20-05-1742 Jan geboren 14-05-1742
dp. 28-03-1745 Berendt geboren 25-03-1745
Wiske Tiddes is een dochter van Tiddo Thijes en Grietje Jans: Tiddo Thijes, schipper en Grietje Jans van Hellum, trouwen Nieuwolda 23-04-1693. Kinderen:
k. Jan Tiddes (waarschijnlijk tussen 1693 en 1699 )
k. Thije Tiddes (waarschijnlijk tussen 1693 en 1699) (Thie Tiddes, in leven 13-10-1747 aanwezig hc Eexta, Tijeje).
dp. 01-10-1699 Berent Tiddes, Nieuwolda
dp. 27-08-1702 Martjen Tiddes, Nieuwolda
dp. 20-11-1705 Wiske (Wijke) Tiddes, Nieuwolda
dp. 25-11-1708 Melle Tiddes, Nieuwolda
dp. 06-12-1711 Simon Tiddes, Nieuwolda
Geraadpleegde bronnen:
Groninger archieven, allegroningers.nl
Kranten: www.delpher.nl
Fries archief: allefriezen.nl
De dood in de sloot
Nanko Medendorp en Nicolaas Bakker +1847 Foxhol
Toen ik bovenstaande -trieste- artikeltje las, leek het me niet zo moeilijk om uit te vinden wie de beide jongelingen waren. En dat was het ook niet. Een snelle query op datum en plaats et voilá. Wat ik echter niet verwachtte, was dat ik de slachtoffers al ‘kende’.
Eén dag ervoor schreef ik namelijk het blog over Lange Oamel uut Foxhol wiens achternaam onbekend zou zijn. Dit bleek bij onderzoek te gaan over Amel Medendorp, in het vroegere Foxhol bekend als één van de kleurrijke figuren die daar woonden. Bij het onderzoek naar het gezin waaruit hij stamde, bleek dat zijn jongere broer Nanneco op 23-jarige leeftijd was gestorven.
Het is toch wel heel toevallig dat bovenstaand berichtje betrekking blijkt te hebben op deze Nanneco (Nanko) Medendorp (23j)en het jongetje Nicolaas Bakker(7j). Nicolaas was het tweede zoontje van Geert Pieters Bakker en Aaltje Andreae. Deze Aaltje was ik in het eerdere onderzoek al tegengekomen als echtgenote van Amel Medendorps oudere broer Cornelis. Aaltje was ten tijde van het overlijden van Nicolaas in verwachting van het eerste en enige kind dat ze met Cornelis Medendorp zou krijgen.
Wat ik óók niet had verwacht, was dat dat zowel Nanko als Nicolaas volgens de aangevers beiden op hetzelfde adres woonden, namelijk in huis letter B, nummer 11 te Foxhol. Nanko woonde eerder in Foxham en Martenshoek. Het is natuurlijk mogelijk.
Nanko’s broer Cornelis was zoals gezegd getrouwd met Aaltje Andreae (Andree), die sedert 19 februari 1847 weduwe was van Geert Pieters Bakker, trekschipper van beroep. Tussen Aaltje en Geert was een leeftijdsverschil van 17 jaar. Aaltje was 22 toen ze met Geert trouwde, die toen al twee keer getrouwd was en in beide huwelijken kinderen had verwekt. Huis letter B, nummer 11 is via Geerts eerste vrouw Trijntje Harms Bleker in zijn bezit gekomen. Haar voorkind, Harmanna Krol, erft de helft van deze woning op 21 maart 1825. Als moeder Trijntje medio maart 1827 sterft, wordt Harmanna – voor zover ik kan bepalen – samen met haar halfbroertje Petrus Bakker erfgenaam voor het moederlijke deel. Ze zou dan 3/4 eigendom van de woning hebben. Niet dat Harmanna daar iets aan heeft: ze sterft binnen zes weken na haar moeder en het lijkt mij voor de hand liggend dat de weduwnaar de woning van de erfgenamen heeft overgenomen. Hij woonde er immers toch al.
Hieronder het verloop van de bewoning van huis B nr. 11 in Foxhol door de families Krol-Bleker, Bakker-Andree en Medendorp:
Trientje Harms Bleker (22), gedoopt 07-04-1793 in Hoogezand, dv Harm Hindriks Bleker (broodbakker) en Bina Jans, wonende te Martenshoek, huwt op 10-02-1816 te Hoogezand met Gerrit Gerrits Krol (32), schippersknecht, woont Martenshoek zv Gerrit Robes en Tjakje Jans, overleden op 24-01-1825 in huis Letter B, nr 11, te Foxhol (get. Joseph Pekeskamp, kleermaker en Jan Brassinga, schoolonderwijzer). Uit dit huwelijk:
k. Harmanna Krol, geboren aan boord 26-09-1818 te Groningen, ouders liggen met het schip in de Noorderhaven (moeder Catharina Harms Bleker), overleden op de leeftijd van 8 jaar 6 maanden, overleden op 24-03-1827 te Martenshoek gem. Hoogezand (get. Gerrit Pieters Nap, tapper, en Uneko Reinders, winkelier, beide te Martenshoek). Het kind Harmanna erft na het overlijden van haar vader de helft van de woning B nr.11 in Foxhol, in gemeenschap met haar moeder (registratie op 21 maart 1825). Zij heeft haar moeder echter slechts een kleine zes weken overleefd.
Geert Pieters Bakker (trekschipper), zv Pieter Geerts Bakker (arbeider) en Ebeltje Ernst (inlandsch kramersche), gedoopt 12-11-1797 te Hoogezand, leeftijd 49 jaar, geboren te Hoogezand, zeeman (1825), schuitevaarder (1826), trekschipper (1837) overleden in huis letter B, nummer 11, op 19-02-1847 te Foxhol (get. Albert Jans Vossen, kleermaker, Remko Sijbolts Siertsema, schoolonderwijzer, beiden te Foxhol)
trouwt drie keer:
H.1.) op 29-12-1825 te Hoogezand
(get. Derk Jans Spoor, trekschippersknecht, Jan Brassinga, schoolonderwijzer, Hindrik Everts Jonker, trekschippersknecht, alle drie uit Foxhol, Fokke Stopper, zeeman, uit Kalkwijk)
met Trientje Harms Bleker (32), tappersche, dan wonende te Foxhol, d.v. Harm Hindriks Bleker (zeeman) en Bina Jans Mulder, overleden op 15-02-1827 in huis B nr. 11 te Foxhol, gem. Hoogezand (David Jans Braam, tapper, Jan Brassinga, schoolonderwijzer), weduwe van Gerrit Gerrits Krol, overleden in huis B nr. 11 op 24-01-1825 te Foxhol (get. Joseph Pekeskamp, kleermaker, Jan Brassinga, schoolonderwijzer)
k.1.1. Petrus Bakker, geboren 01-10-1826 in huis B nr. 11 te Foxhol (Jan Hindriks Smit, smid en Jan Brassinga, schoolonderwijzer), trouwt 13-8-1853,(get. neef vd bruid en drie goede bekenden uit de schipperswereld) met Janna Kroder, woont dan in Foxhol bij zijn stiefvader Cornelis Medendorp,
Familiebericht. “Nederlandsche staatscourant”. ‘s-Gravenhage, 25-11-1849, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 07-11-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010782804:mpeg21:p003
GRONINGEN, 15 November.. "Groninger courant". Groningen, 16-11-1852, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 07-11-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010773682:mpeg21:p002
Bruidegom krijgt opheffing curatele, door arrondissementsrechtbank Groningen, (inschrijving bevolking: 1850 bij C. Medendorp inwonend) overleden op 22-10-1871 te Groningen.
H.2.) op 18-08-1827 te Hoogezand
(get. Meindert Reints Sluis, rentenier, oom bruid; Gerrit Hugoos Jager,goede bekende; Ailke Berends de Jonge,aangetrouwde oom bruid, beide landbouwers, Wiert Jans Schoonbeeg, aangehuwde neef bruid)
met Wichertje Sluis (26) leeftijd 26 jaar, gedoopt op 15-02-1801 en geboren te Kropswolde, dv Bron(s) Sluis (landbouwer) en Roelfje Melles, overleden op 31-08-1835 in huis B nr. 11 te Foxhol (get. Wiert Jans Schoonbeeg, winkelier, behuwd neef, Jan Hindriks Smit, smid, nabuur)
k.2.1 – Bakker, geboren 01-07-1829 te Foxhol, overleden op 01-07-1829 te Foxhol gem.Hoogezand. (Jan Filippus Froon, tapper, Wiert Jan Schoonbeeg, winkelier)
k.2.2 Roelfje Bakker geboren 13-04-1831 in huis B nr. 11 te Foxhol (get. Wiert Jans Schoonbeeg, winkelier, Jan Hindriks Belgraver, schoolonderwijzer), overleden huis B nr. 11 op 16-04-1832 te Foxhol (Jan Hindriks Smit, smid, Wiert Jan Schoonbeeg, winkelier)
k.2.3 Roelfie Bakker, geboren 25-11-1832 in huis B nr. 11 te Foxhol (David Jans Braam, tapper, Jan Hindriks Smit, smid), overleden op 12-07-1836 in huis B nr. 11 te Foxhol (Wiert Jans Schoonbeeg, winkelier, Albert Jans Vossen, kleermaker);
k.2.4 Bronno Bakker, geboren 09-06-1834 in huis B nr. 11 te Foxhol (Lambert Schierbeek, bakker, Jan Hindriks Belgraver, schoolonderwijzer), schippersknecht, overleden op 16-05-1856 te Zoutkamp gem. Ulrum (Teunis Jacobs Kroos, schipper, Martenshoek, Heije Rickers Ruhaak, schipper, Alblasserdam);
k.2.5 Hebelina Bakker, geboren 22-08-1835 in huis B nr.11 te Foxhol (Lambert Schierbeek, Bakker en Wiert Jans Schoonbeeg), overleden op 10-10-1835 in huis B nr.11 te Foxhol (Wiert Jans Schoonbeeg, winkelier, Jan Hindriks Smid, smid)
H.3.) op 16-09-1837 te Hoogezand
(get. Harm Rosing Andree, broer vd bruid, Hendrik Stoffers de Bij, landbouwer, Harm Everts Heuker, landbouwer, Oetze Atzema Kruiger, predikant, laatste drie goede bekenden, te Kropswolde)
met Aaltje Andree (22), geboren 25-01-1815 te Kropswolde, huis letter 5F (get. Jan Pieters Spijk, Jacob Roelfs Swiers, landbouwers, Kropswolde), dochter van Jacob Cornelis Andree (visscher) en Margien Harms Boschma. Overleden 24-02-1851 in huis B nr. 11 te Foxhol (Albert Jans Vossen, kleermaker, Remko Sybolts Siertsema, schoolonderwijzer)
k.3.1. Jacob Bakker geboren 04-02-1839 te Foxhol, (aangifte door Hinderika van Ham, vroedvrouw, uit Hoogezand, de vader is door ziekte verhinderd aangifte te doen; get. David Braam, tapper, Albert Jans Vossen, winkelier, beiden te Foxhol), overleden op 12-11-1878 te Groningen, echtgenote Jeselina Baas;
k.3.2. Nicolaas Bakker, geboren 24-12-1841 te Foxhol ( get. David Jans Braam, tapper, Albert Jans Vossen, kleermaker, beiden te Foxhol); overleden op 26-04-1849 te Foxhol, woont huis B nr.11 (get. Albert Jans Vossen, kleermaker, Remko Sybolds Siertsema, schoolonderwijzer);
k.3.3. Margien Bakker geboren 19-01-1845 te Foxhol, (get. Jan Hindriks Smit, smid, Albert Jans Vossen, kleermaker, beiden te Foxhol), overleden op 29-09-1920 te Schildwolde gem. Slochteren, overleden echtgenoot KoopMulder (Koop was een zoon van Hindrik Hillebrands Mulder en Menje Koops Bruininga, deze Menje was de derde vrouw van Cornelis Medendorp, de stiefvader van Margien Bakker (volgt u het nog?!)
k.3.4. Geert Bakker, postuum geboren 04-03-1847 te Foxhol (aangifte door Hinderika van Ham, vroedvrouw te Hoogezand, get. Albert Jans Vossen, kleermaker, Remko Sijbolts Siertsema, schoolonderwijzer, beiden te Foxhol), overleden op 11-02-1851 in huis B nr. 11 te Foxhol (get. Hindrik Jans Smit, smid en Albert Pieters Evenhuis, dagloner, nabuur)
Aaltje Andree, (Aaltje Jacobs Andreae) trouwt voor de tweede keer op 30-12-1847 te Hoogezand
(get. Derk Pieters Medendorp, broer bruid, dienstknecht, Foxham; Harm Azing Andree,35 landbouwer te Kropswolde, Klaas Pieters Bakker, arbeider, Kolham, behuwdbroeder van de bruid; Brons Sluis, landbouwer, Kropswolde, goede bekende van beiden)
met Cornelis Medendorp, geboren 28-07-1820 te Foxhol, huis B 36, (get. Johan Joseph Pekeskamp, kleermaker en Lukas Bakema, schoenmaker) trekschipper (1847), overleden (commissionair) op 28-03-1889 te Foxhol, huis B 92 (get. Johannes Berhardus Holtvester, kleermaker, Engelko Zijl, hoofd der school):
k. Fenna Petronella Medendorp, geboren 18-10-1849 te Foxhol (get. Albert Jans Vossen, kleermaker, Hindrik Jans Smit, smid), trouwt met Pieter Meijwes op 29-04-1876 in Hoogezand (get. oa Koop Mulder, zwager; overleden op 8 maart 1925 te Leeuwarden.
Familiebericht. “Groninger courant”. Groningen, 25-02-1851, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 07-11-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010771614:mpeg21:p002
Cornelis Medendorp hertrouwde nog twee keer:
H.2) op 14-02-1852 te Hoogezand
(get. Pieter Cornelis Medendorp, arbeider, vader van bruidegom; Derk Medendorp, broer bruidegom, dienstknecht te Martenshoek, Albert Sijpko’s Kempinga, landbouwer Kropswolde, stiefvader bruid, Jan Schabels, broer bruid, landbouwer, Kropswolde)
met Elsje Schabels, geboren 15-07-1825 te Nieuwe Compagnie, dv Jan Everts Schabels (landbouwer) en Hinderkien Jans Maathuis; overleden op 08-05-1853 in huis letter B, nr. 11 te Foxhol gem. Hoogezand (Albert Jans Vossen, kleermaker, Remko Sijbolds Siertsema, schoolonderwijzer)
k. Hinderkie Medendorp, geboren 22-12-1852 te Foxhol gem. Hoogezand (get. Remko Sijbolds Siertsema, schoolonderwijzer, Hindrik Jans Smit, smid), trouwt 31-03-1877 in Hoogezand met Roelof Hammink Buirma (koopman), weduwnaar van Trijntje Doedens, trouwt 2) 05-02-1880 te Scheemda met Ammo Lantinga (commissionair); overleden op 20-07-1883 te Groningen.
Familiebericht. “Groninger courant”. Groningen, 10-05-1853, p. 3. Geraadpleegd op Delpher op 07-11-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010772984:mpeg21:p005
H.3.)op 23-05-1863 te Hoogezand
(get. Albert Sijpko’s Kempinga, landbouwer, Kropswolde, stedevader van de comparant (hij was getrouwd met Hinderkien Jans Maathuis, moeder van Elsje Schabels, de overleden tweede vrouw van Cornelis), Sijpko Kempinga, halfbroeder van de comparant, Albert Vossen, kleermaker, Remko Sijbolts Siertsema, schoolonderwijzer, naburen)
met Menje Bruininga (45), geboren 25-11-1817 te Middelbert gem. Noorddijk, dv Koop Hindriks Bruininga en Trijntje Geerts Boerma. Ze is overleden op 11-12-1874 in huis B, nr. 90 te Foxhol, overleden echtgenoot Hindrik Hilbrands Mulder, bakker (get. Abraham Kanon, schipper, Engelko Zijl, hoofdonderwijzer, naburen). Tussen april 1859 en mei 1860 verloor Menje drie kinderen en haar echtgenoot. Haar zoon Koop Mulder trouwde met Margien Bakker, de dochter van Aaltje Andree en Geert Pieters Bakker.
Note: Foxhol lag in de gemeente Hoogezand, thans is dat de gemeente Midden Groningen.
Het vermelden van de getuigen heeft een doel: ik krijg daarmee een beeld van de buurt waar de families wonen en de sociale cirkel waarin men zich bevindt.
Bijvangst! Een interessante huwelijksketen:
Bronnen:
delpher.nl: NIEUWSTIJDINGEN. ZWOLLE, den 31 Mei.. “Provinciale Overijsselsche en Zwolsche courant : staats-, handels-, nieuws- en advertentieblad”. Zwolle, 01-05-1849, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 06-11-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010113348:mpeg21:p001
Foxhol was een broedplaats van bijzondere mensen, volgens het zondagsblad van de Noord-Ooster uit 1947. Neem bijvoorbeeld het verhaal over ‘Lange Oamel’, die bij iedereen in Hoogezand bekend zou zijn geweest, maar niemand wist zijn achternaam. Amel is een toch wel bijzondere voornaam die hier in slechts enkele families voorkomt. Het artikel bevatte een paar aanknopingspunten: vrijgezel en woonde bij zijn zuster in Foxhol.
Na enig onderzoek bleek al snel dat deze Amel een loot aan de stam van de familie Hartenhof is en Lange Oamel kriegt ook zien achternoam terugge: hai is aine van Medendorp.
Pieter Cornelis (Kornelis) Medendorp, geboren 21-09-1794 te Uithuizen, zoon van Kornelis Pieters en Nanje Jans (woonden te Westerbroek in 1820, beiden zonder beroep, volgens ovl acte Pieter waren zij arbeiders). Pieter was in 1820 woonachtig te Westerbroek en was toen zonder beroep. Vervolgens komt hij in de archieven voor als trekschipper te Foxhol in 1820; als tapper te Foxhol in 1823; als landbouwer te Kropswolde, letter C nr. 47, in 1824, 1825, 1827. In 1850 was hij arbeider en woonde hij in huis letter B, nr. 17 te Foxhol; arbeider in Foxhol in 1852, 1857, 1860. In 1863 woondachtig in Foxhol, zonder beroep. Pieter is overleden op 12-08-1869 te Foxhol (gem. Hoogezand) (get. Jan Frinks, arbeider, Harm Klein, arbeider)
Pieter huwt op 14-12-1819, te Slochteren (resp. 25 en 30 jaar oud) met
Fennechien Cornelis Hartenhoff (Fennegijn Cornelis Hartenhof), geboren 08-11-1789 te Kolham, dv Kornelis Amels Hartenhof en Hindrikje Derks, overleden op 01-05-1851 te Foxhol gem. Hoogezand, huis Letter B, nr. 17 (get. Kornelis Woldendorp, winkelier en Jan van Bruggen, scheepjager)
De ouders van de bruidegom stemmen schriftelijk in met het huwelijk. De ouders van de bruid zijn overleden. O.a. haar broer Amel Cornelis Hartenhof en neef Jans Velthuis zijn getuigen. Fennechien had al een dochter, Hinderkien Hartenhof, geboren 7 juli 1815 in Kolham, huis nr.40, aangifte door grootvader; overleden op 08-06-1836 te Foxhol, huis letter B nr.28, (get. Jannes Schutte, timmerman, Geert Rammelaar, smid).
Pieter Kornelis Medendorp woonde in 1850 samen met zijn zoon Amel in huis nr.17 B Kropswolde, dat was in Foxhol. Oorspronkelijk stonden geregistreerd: Pieter, en de beide zoons Amel en Derk en schoondochter Anje Aikes in behuizing B, nr. 73K. Derk en zijn vrouw vertrokken in 1864 naar Sappemeer.
Kinderen uit dit huwelijk:
k. Cornelis Medendorp, geboren 28-07-1820 te Foxhol gem. Hoogezand, (Johan Joseph Pekeskamp, kleermaker en Lukas Bakema, schoenmaker); trekschipper (1847), commissionair, overleden op 28-03-1889 te Foxhol gem. Hoogezand.
k. Amel Medendorp, geboren 17-03-1823 te Foxhol gem. Hoogezand (get. David Jans Braam, tapper en Gert Hensen, smid), overleden op 15 september 1888 in Foxhol, woonde in huis letter B nr. 25 (get. Hindrik Nieboer, timmerman, nabuur en Klaas Woltman, arbeider, nabuur);
Bevolkingsregister: 1850-1859 Amel Medendorp, met ouders en broer Derk, wonen in Foxhol, huis nr. 17;
Bevolkingsregister: 1860-1869 Amel Medendorp, inschrijving op 1 januari 1860, adres letter B, nr. 73K, met vader Pieter, broer Derk en diens vrouw Anje Aikes. Dit echtpaar vertrok in 1864 naar Sappemeer. Vader Pieter overleed in 1869;
Bevolkingsregister: 1880-1889 Amel Medendorp (arbeider) Inschrijving op 1 januari 1880 (geboren 27 maart 1821, Hoogezand), Foxhol B 23K.
k. Derk Medendorp geboren 13-05-1824 te Kropswolde gem. Hoogezand, (get. Remke Jacobs Tepper, landbouwer, en Harmannus Lammerts Schierbeek, wolkammer), overleden op 28-01-1892 te Veendam, aan het Westerdiep, (Salomon Polak, koopman en Derk Bentum, kastelein);
k. Nanneco (Nanko) Medendorp, geboren 21-10-1825 te Kropswolde gem. Hoogezand (get. Remke Jacobs Tepper, landbouwer, en Remko Jans Smit, korenmolenaar), dienstknecht, overleden op 26-04-1849 te Foxhol gem. Hoogezand, huis letter B, nr. 11 (get. Albert Jans Vossen, kleermaker, Remko Sybolds Siertsema, schoolonderwijzer); Nanko kwam dramatisch aan zijn einde: meer op De dood in de sloot.
k. Jantje Medendorp geboren 08-04-1827 te Kropswolde gem. Hoogezand (get. Remke Jacobs Tepper, landbouwer, Hendrik Meints Pras, wever), overleden op 17-02-1907 te Foxhol gem. Hoogezand, overleden echtgenoot Hindrik Nieboer (get. Henderikus Veld, arbeider en Jakob Nieborg, arbeider), huis letter B, nr. 26. (Er was een zus van Pieter Kornelis Medendorp, Jantje, gehuwd met Bront Vos. Zij stierf als Jantje Cornelis Medendorp leeftijd 31 jaar, geboren te Uithuizen, overleden op 31-12-1818 te Groningen. In het huwelijk van Pieter en Fennichje zijn geen dochters naar de moeders vernoemd, er was maar één dochter en dat was deze Jantje. Vermoedelijk is ze vernoemd naar haar jonggestorven tante)
Bevolkingsregister: 1880-1889 Jantje Medendorp, wed. Nieboer, Inschrijving op 1 januari 1880 (geboren 27 maart 1821, Hoogezand), Foxhol B 22. Op hetzelfde moment woont broer Amel op nummer B23 K. (Ik ga er vanuit dat K staat voor kamer.)
Advertentie. “Nieuwsblad van het Noorden”. Groningen, 23-06-1907, p. 10. Geraadpleegd op Delpher op 07-11-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010890417:mpeg21:p010
Bronnen:
www.delpher.nl Een halve eeuw geleden “De Noord-Ooster”. Wildervank, 22-03-1947. Geraadpleegd op Delpher op 04-11-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMVEEN01:000084440:mpeg21:p003
Historisch Foxhol- krantenadvertenties vanaf 1750 – reconstructie (work in progress)
1750 – De Wed. van KORNELIS HINDRIKS ZONDAG presenteert uyt de Hand te Verkopen, een Wel bevaaren Tjalk Schuyt; met Zeyl en Treyl, Ankers en Touwen : zoo als laast uyt Zee gekoomen, leggende aan de Wal by Foxhol. Iemand hier aan gading hebbende, kan bovengenoemde daar over aanspreeken, woonende tot Foxhol.
Zondag was oorspronkelijk geen achternaam: de grootvader van Kornelis, genaamd Sondagh Hindricks uit Wetteringen, Duitsland. De nazaten vestigden de naam echter al als achternaam in 1704.
Kwartierstaat Kornelis Hindriks Zondag:
Cornelis Hindrics Sondagh, ged. op 3 apr 1712 Kropswolde, ovl. (hoogstens 38 jaar oud) voor 18 aug 1750, kerk.huw. (ongeveer 22 jaar oud) op 2 mei 1734 Kropswolde Trijntien Egberts, afkomstig uit Kropswolde. Twee kinderen: 1A. Hindrik Cornelis Sondag, geb. Foxhol, ged. op 24 feb 1737 Westerbroek. 1B. Egbertien Cornelis, ged. op 3 jun 1743 Kropswolde.
Hindrick Zondag, afkomstig uit Meeden, verdronken, begr. op 26 sep 1735 Kropswolde, kerk.huw. op 27 jan 1704 Kropswolde.
Aeltien Egberts, afkomstig uit Foxhol, begr. op 19 jul 1745 Kropswolde. Uit dit huwelijk: 1a. Jeichien Hindrics Sondagh, ged. op 25 dec 1704 Kropswolde. 1b. Geert Hindrics Sondagh, ged. op 7 nov 1706 Kropswolde, ovl. (hoogstens 8 jaar oud) voor 3 mrt 1715. 1c. Geerttien Hindricks Sondagh, ged. op 31 mrt 1709 Kropswolde. 1d. Cornelis Hindrics Sondagh, ged. op 5 nov 1710 Kropswolde, ovl. (hoogstens 1 jaar oud) voor 1712. 1e. Cornelis Hindrics Sondagh, ged. op 3 apr 1712 Kropswolde, zie 1. 1f. Geert Sondagh, ged. op 3 mrt 1715 Kropswolde. 1g. Ellechien Hindricks Sondagh, ged. op 23 jan 1717 Kropswolde. 1h. Sondagh Hindricks Sondagh, ged. op 18 jun 1724 Kropswolde.
Sondagh Hindricks, geb. Wetteringe [Duitsland], ovl. voor 7 feb 1692 vermoedelijk Meeden, otr. op 3 apr 1680 Kropswolde, kerk.huw. op 18 apr 1680 Winschoten.
Jeije Luichjis, kerk.huw. (2) op 7 feb 1692 Meeden Jan Eppes, geb. Meeden. Uit dit huwelijk: 2a. Hindrick Zondag, afkomstig uit Meeden, zie 2. 2b. Eije Sondaghs, ged. op 23 mrt 1684 Meeden. 2c. Luitien Sondaghs, ged. op 31 jan 1686 Meeden. 2d. Gebke Sondaghs, ged. op 23 okt 1687 Meeden. Jeije Luichjis, tr. (2) Jan Eppes. Uit dit huwelijk: 2e. Eppe Jans, ged. op 29 jan 1693 Meeden.
Bron: "Advertentie". "Opregte Groninger courant". Groningen, 1750/08/18 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010410564:mpeg21:p002
1751 – BEKENTM A K I N G E N De Kerkvoogden van Westerbroek gedenken uyt te besteeden het Arbeyds Loon en Materialen van een Nieuwe Schuure , tot de Pastorie op Dingsdag den 15 Juny 1751 ten huyze van de Tol Meefter PICCARD te Foxhol, om 3 uur, alwaar de Conditien en afreikeninge 3 daagen te vooren, als meede aan de Pastorie te zien zullen zyn.
De tolmeester Piccard moet mijns inziens Hendrick Piccard zijn geweest. Kolham lag vlak bij Foxhol, en het tolhek lag tussen Foxhol en Foxham. Hendrick was een zoon van de Kolhamster predikant Gualterus Piccard en diens echtgenote Johanna Sevensterens: Hindrik (Hendrijck, Hindrijck, Henrick) Piccard (Piccardt), ged. op 15 aug 1706 Kolham, ovl. (hoogstens 71 jaar oud) voor 22 sep 1777, trouwt (kerk.huw.,ongeveer 25 jaar oud) op 24 feb 1732 te Kolham met Margrietien (Margretien, Gretien) Evenaars (Evenaer), geb. Kolham, dochter van Meinders Jans Evenaar en Jantjen Wolters. Uit dit huwelijk:
Johanna Sophijea Piccard, ged. op 2 nov 1732 Kolham, tr. (ongeveer 23 jaar oud) circa 19 aug 1756 Hindrik Wolters.
Gualtherus Piccard, ged. op 14 mrt 1734 Kolham.
Jantien Piccard, ged. op 21 mei 1736 Kolham.
Jantien Piccard, ged. op 3 mei 1739 Kolham.
Henrica Elisabhet Piccard, ged. op 9 apr 1741 Kolham.
"Advertentie". "Opregte Groninger courant". Groningen, 1751/06/08 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010410670:mpeg21:p002
1752 – Uyt de hand te koop of te huur, om voort of op May 1752. te konnen aanvaarden, een Behuyzinge met een Hof er agter, waar in de Bakker en Kreemer Neering is gedaan. Nog een kleyn Huysjen naast bovengemelde Behuyzinge, staande tot Foxhol , als meede ook veel Bakkers en Winkel Gereedschap, zynde de Behuyzingen bewoond geweest , door Jan Hendriks van der Vaart. Jemand gadinge maakende, kan Jan Hendriks ten Kate, tot Foxhol daar over aanspreeken , of Gerrit van Delden in de Oosterstraat tot Groningen.
⦁ Jan Hindriks van der Vaart (Jan Hendriks ten Kate) , afkomstig uit Foxhol, bakker in 1750 en (volgens ovl zoon Menno) schoolmeester; kerk.huw. op 29 aug 1745 Kropswolde met Marregien Fokkens (Martje Fokkes ten Kate, Margijn, Margien,Martjen, Martijen) , ged. op 9 mrt 1753 Kropswolde. Uit dit huwelijk:
Eeijke Jans van der Vaart, ged. op 31 jul 1746 Kropswolde, ovl. (hoogstens 7 weken oud) voor 24 sep 1746 Kropswolde.
Grietin Jans van der Vaart, ged. op 20 okt 1748 Kropswolde, ovl. (ongeveer 6 weken oud) op 5 dec 1748 Kropswolde.
Hindrik Jans van der Vaart, geb. Foxhol, ged. op 7 mei 1750 Kropswolde.
Grietien Jans van der Vaart, geb. Foxhol, ged. op 9 mei 1751 Kropswolde, kerk.huw. (ongeveer 25 jaar oud) op 12 mei 1776 Kropswolde Adam Jacobs Vonck, afkomstig uit Kalkwijk.
Hindrik Jans van der Vaart, geb. op 6 aug 1754, ged. op 11 aug 1754 Kropswolde.
Fokke Jans van der Vaart, geb. op 18 okt 1755, ged. op 26 okt 1755 Kropswolde.
Hindrik Jans van der Vaart, geb. op 11 mei 1758, ged. op 14 mei 1758 Kropswolde.
Hindrik Zondag van der Vaart, geb. op 4 okt 1759, ged. op 7 okt 1759 Kropswolde.
Hindrik Jan ten Cate, geb. op 23 nov 1760 Kropswolde, ged. op 30 nov 1760 Kropswolde.
Menno Jans van der Vaart, geb. op 13 jan 1762 Foxhol, ged. op 17 jan 1762 Kropswolde, schatter van vee, schoenmaker in 1816 Haren, ovl. (66 jaar oud) op 30 okt 1828 Groningen.
Fokke Jans van der Vaart, ged. op 17 mrt 1765 Kropswolde.
“Advertentie”. “Opregte Groninger courant”. Groningen, 1752/03/24 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010410780:mpeg21:p002
1755 – WESSEL GEERTS en zyn Huysvrouw, gedenken op Donderdag den 14 Februari 1755 ten Huyze van de Wed. Hugo ter Spil op ‘t Hogezant, ‘s avonds, om 5 uur, aan de Meestbiedende by Strijkgeld , te Verkopen haar Wel geleegen Timmer Werven, een Lange en een Dwars Helling met een Behuyzinge, staande en geleegen tusschen Martenshoek en Foxhol zoo door wylen Ubel Fockes lange Jaaren met goet succes is bearbeyd, als meede nog een Half getimmerd Nieuw Schip zijnde 71 Voeten lang.
De weduwe van Ubel Fockes, Dina Tiessens, is hertrouwd met Wessel Geerts. Dit laatste echtpaar verkoopt dus de werf. De koper is de zoon van de oorspronkelijke eigenaar: Focke Ubels. (Meer op https://historische-vereniging-hs.nl/docs/pluustergoud/pluustergoud%2045.pdf) Ubel Fokkens (Fockes), ovl. voor 1 dec 1754 Martenshoek, kerk.huw. (1) op 28 feb 1735 Hoogezand Margaretha Hindriks, woonachtig te Sappemeer. Uit dit huwelijk: 1. Fokke Ubels, kerk.huw. op 11 feb 1759 Hoogezand Johanna Ottens, woonachtig te Martenshoek. 2. Sara Ubels, ged. op 6 apr 1744 Kolham kerk.huw. (2) op 16 feb 1744 Kropswolde met Dina (Dina Cock) Tiessens, woonachtig te Martenshoek, dochter van Ties Robers Cock en Saartje Jans. (meer informatie over dit gezin op de homepage van Gerrit W. Kuijk https://www.geboefte.nl/1152.htm).
Weduwe Dina Cock (Dina Tiessens), woonachtig te Martenshoek kerk.huw. (2) op 1 dec 1754 Hoogezand met Wessel Geerts, woonachtig te Nieuwe Compagnie, zoon van Geert Wessels, van Hoogezand en Trijntje Jans van de Kijl (Kiel, Gr.) Uit dit huwelijk:
Joannes Wessels, geb. Martenshoek, ged. op 15 mei 1764 kleinemeer.
Matthijs Wessels, ged. op 9 mei 1762 kleinemeer.
Catharina Wessels, geb. circa 1760 Martenshoek, ovl. (ongeveer 55 jaar oud) op 4 nov 1815 Groningen.
De werf werd verkocht ten huize van de weduwe van Hugo ter Spil. Dit was Jantje Jans Boelema. Zij was getrouwd geweest met Hugo Adolfs ter Spil, afkomstig uit Den Haag. De plek van de herberg van Hugo is in Hoogezand wereldberoemd, want dat is de plek waar Hotel Faber gevestigd is. (https://www.hotelfaber.nl/hotel-faber/geschiedenis-hotel-faber) Hugo Adolf ter Spil (ter Spill), geb. Slochteren, tr. met Jantjen Jans (Boelema, Schults), geb. Engelbert. Uit dit huwelijk:
Jan Hugo ter Spil, ged. op 25 dec 1717 Engelbert.
Catharina ter Spil (Schults), ged. op 16 apr 1719 Hoogezand.
Catharina ter Spil, ged. op 9 feb 1721 Hoogezand.
Adolf ter Spil, ged. op 16 aug 1722 Engelbert.
Bronne ter Spil, ged. op 16 aug 1722 Engelbert.
Hugo ter Spil, ged. op 16 mei 1728 Hoogezand.
"Advertentie". "Opregte Groninger courant". Groningen, 1755/02/04 00:00:00, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010259097:mpeg21:p002
1757 – Groningen den 2 May. Eergifteren den 30 passato, ‘s nademiddags ten 5 à 6 uuren, is te Foxhol ruim 2 uuren van deze Stad, een Pruisies Courier gepasseert, (die zig niet had durven vertrouwen door het Lingensche en Munstersche te rijden) met de gewigtigste tijding uit de grote Pruissische Armée, welke door den Koning in hoge Perzoon gecommandeert word, behelzende dat dezelve 34000 Mannen van de Oostenrijkers (waarschijnlijk de Armée van de Grave Dauhn) ten eenemale had ingesloten.
Op 30 april 1757 hebben de Pruisische legers, die de Oostenrijkse legers achtervolgden, een kapitein, een luitenant en 30 soldaten van het vijandelijke leger gevangen genomen. Dit was in de aanloop naar de slag om Praag, die op 6 mei zou plaats vinden tussen het Pruisische leger van Koning Frederik de Grote met operbevelhebber Schwerin enerzijds en het Oostenrijkse leger onder aanvoering van Maarschalk Browne, anderzijds. Op 1 mei 1757 naderde het Pruisische leger de stad. Terwijl ze binnentrokken, werd duidelijk dat het vijandelijke Oostenrijkse leger ook al door de stad was gekomen en langs de omtrek van de stad hun campementen hadden opgeslagen, waarmee de Pruisen effectief waren ingesloten. Ondertussen was een ander corps van het Oostenrijkse leger, onder bevel van Generaal Daun, onderweg naar Praag. Frederik de Grote besloot tot een aanval. Schwerin had daarbij een heldhaftige rol, die hem echter het leven koste. (Meer in de historische beschrijving der doorluchtige daden, aanmerkelijke krijgsverrichtingen en andere bedrijven van Frederik den Grooten, etc.)
De koning van Pruisen: Frederik de Grote, geboren in Berlijn 24 januari 1712, overleden Potsdam 17 augustus 1786. In 1755 Koning van Pruisen en Keurvorst van Brandenburg. Graaf Dauhn: Leopold Joseph Maria, Reichsgraf von und zu Daun, geboren in Wenen, 24 september 1705, overleden in Wenen, 5 februari 1766. Oostenrijks veldmaarschalk.
"MILITAIR NIEUWS.". "Leeuwarder courant". Leeuwarden, 1757/05/07 00:00:00, p. 1. Geraadpleegd op Delpher op 18-08-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010573760:mpeg21:p001
Bronnen:
delpher.nl
archieven.nl
allegroningers.nl
alledrenten.nl
wikipedia.nl
Zaagmuldersknecht, van Bunda tot Foxhol
Bij onderzoek naar Heerke Boeles Veenema trof ik een uitreksel van een doopregister in Bonda, Oostfriesland, Duitsland aan. Het betrof Geertruida Jakobus van der Vegt. Zij trouwde op 17 december 1818 in Hoogezand met voornoemde Heerke. In haar doopceel stond dat ze de dochter was van Jakobus Andries van der Vegt, wonend op de zaagmolen te Bonda. Aangezien ik me als vrijwilliger bezig houd met molens, was mijn nieuwsgierigheid getriggerd en was ik weer een avondje kwijt met een onderzoekje. Jakobus was vrij mobiel: zelf afkomstig uit Amsterdam, trouwde hij in Groningen, kreeg kinderen in vier verschillende plaatsen en stierf uiteindelijk in Foxhol.
De uitmonding van het Foxholsterdiep (Kattegat) in het Winschoterdiep. Links de houtzaagmolen van Heller, rechts de niet meer aanwezige brug en geheel rechts het tolhek
Meer over zaagmuldersknecht Jacobus:
Jakobus Andries (Jacobus) Andreas van der Vegt, geb. circa 1761 te Amsterdam, woont op 30 jan 1797 te Bunde [Duitsland] (op de zaagmolen onder Bonda), zaagmuldersknecht op 30 jan 1797 te Bunde [Duitsland], woont in 1802 te Winschoten, woont in 1807 te Kropswolde, is zaagmuldersknecht op 21 feb 1824 te Foxhol, ovl. (ongeveer 63 jaar oud) op 21 feb 1824 te Foxhol, huis letter B, no.3. tr. te Groningen, kerk.huw. (ongeveer 27 jaar oud) op 20 mei 1788 te Groningen met Anna Berends van Dellen (Delden), gedoopt op 11 augustus 1765 te Zuidwolde, dochter van Berend van Delden (Delmans) (timmerman) en Geertruida Lukas Molenberg, overleden te Scharmer op 10 september 1850,
Uit dit huwelijk:
1. Geertruida Jakobus, geb. op 30 jan 1797 te Bunde [Duitsland], ged. op 5 feb 1797 te Bunde [Duitsland], ovl. (49 jaar oud) op 5 jun 1846 te Westerbroek, tr. met Heerke Boeles Veenema, zn. van Boele Heerkes en Grietje Warners.
2. Andries Jacobus, geb. op 27 jul 1802 te Winschoten, ged. op 1 aug 1802 te Winschoten, schoolonderwijzer, ovl. (79 jaar oud) op 18 jun 1882 te Den Andel.
3. Berend Jakobus, geb. op 29 jun 1807 te Kropswolde, ged. op 5 jul 1807 te Kropswolde, ovl. (hoogstens 16 jaar oud) voor 1824.
4. Sofia Jacobus, ged. op 25 dec 1793 te Groningen, ovl. (ongeveer 81 jaar oud) op 31 jul 1875 te Scharmer.
Beschrijving De uitmonding van het Foxholsterdiep (Kattegat) in het Winschoterdiep. Links de houtzaagmolen van Heller, rechts de niet meer aanwezige brug en geheel rechts het tolhek Datum 1910-1915 Annotatie Fotografische reproductie van prentbriefkaart Bron 1986_22408.jpg
Uittreksel doopinschrijving (Huwelijksbijlagen Hoogezand, nr. 18, 1818, via Familysearch.com)
