Samen met @Geneatine bracht ik onlangs een bezoek aan het kerkhof in Kolham. Voor haar de eerste keer, voor mij een herhaling: mijn voorouders Hartenhof en Broekema liggen er begraven. Zo is er nog de grafsteen van Sietse Broekema en Pieterke Hartenhof en hun jong gestorven dochter Stijntje. De steen begint nu echter wel in verval te raken…

Deze steen is ergens midden op het kerkhof te vinden (goed zoeken!)

Locatie: https://goo.gl/maps/M93Ax9kvPKBft7376

Naar Graftour: Kolham (2) Hartenhof, Bos, Begeman, Meijers

Hartenhof x Bos; Bos x Begeman; Begeman x Meijers

Behalve de voorouders Broekema – Hartenhof zijn er nog twee andere stèles die mijn aandacht trokken, en wel die van Oltman Begeman en Maria Meijers. Er ligt een lijn van deze mensen naar de familie Hartenhof en die connectie intrigeert me al geruime tijd.

Mijn voorvader Amel Hartenhof was getrouwd met mijn voormoeder Hindrikje Hindriks Bos. Amel’s broer Kornelis Hartenhof was getrouwd met Hindrikjes zuster Wobbegien Hindriks Bos. Beide broers waren landbouwers in Kolham. Amel woonde aan de zuidzijde van de doorgaande weg van Kolham, schuin tegenover de huidige school en Kornelis woonde aan de noordzijde, ten oosten van de school. Ze bezaten grond vanaf Kolham tot Sappemeer. De Joodse begraafplaats aan de Knijpslaan in Kolham is aangelegd op land dat door Kornelis aan de Joodse gemeenschap werd verkocht.

Amel en Hindrikje kregen samen drie kinderen, waaronder Hindrik Hartenhof (de vader van Pieterke Hartenhof, die we in Graftour: Kolham 1 tegenkomen). Het noodlot sloeg toe en Amel stierf jong. Hindrikje, ook nog maar 28 jaar oud, hertrouwde na een klein jaar met ene Oltman Begeman, die dan 26 jaar oud en boerenknecht in Kolham is. Amel’s broer en dus twee keer Hindrikjes zwager, Kornelis Hartenhof is éen van de de getuigen. Oltman en Hindrikje krijgen samen nog maar liefst acht kinderen, en zwager Kornelis is vaak als getuige bij een aangifte van geboorte aanwezig. Er lijkt dus sprake van een goede onderlinge band.

Maar dan, rond 1841, is de situatie drastisch gewijzigd. Zwager Kornelis vinden we op dat moment terug in Veendam, als arbeider en als hij in 1844 aangifte doet van het overlijden van zijn vrouw Wobbegien (45 jaar oud) is hij zelfs geregistreerd als scheepsjager. Wat is daar toch gebeurd? Ik ben er nog steeds niet achter. Kornelis sterft in 1846 in Harkstede, maar blijkt op dat moment nog woonachtig in Veendam te zijn geweest. De vier jongste kinderen van Kornelis en Wobbegien, die nu wees zijn, worden uiteindelijk in het armenwerkhuis in Kolham ondergebracht. Daar resideert de van oorsprong Oost-Friese Maria Meijers als werkhuismoeder. Het armwerkhuis in Kolham is in de periode tussen 1847 en 1849 tot stand gekomen. Lang kan Maria er dus nog niet geweest zijn.

1846 is sowieso geen goed jaar:

en als Hendrikje 44 jaar oud is, komt in november van dat jaar haar leven ten einde. En zo is er van het oorspronkelijke klaverblad Hartenhof x Bos niemand meer in leven. Is Oltman de spreekwoordelijke lachende derde? De gebouwen en landerijen van de Hartenhof’s staan later op zijn naam. En hij laat er geen gras over groeien:

Hij is achtergebleven met acht kinderen, de oudste jongens Hartenhof zijn het huis al uit, uit het eerste huwelijk woont alleen stiefdochter Aaltje nog bij hem. Zijn eigen jongste kind is vijf jaar oud. Oltman vindt uiteindelijk wel een heel passende oplossing: hij trouwt in november 1850 met de armwerkhuismoeder, Maria Meijers. Jammer genoeg lijkt het erop dat de werkhuismoeder niet heel erg betrokken was bij haar functie noch bij de andere Hartenhof-familie: er is geen plaats voor de kinderen van zwager Kornelis en Wobbegien in het nieuwe gezin. Maria en Oltman laten hen achter in het werkhuis…

Oltman en Maria krijgen samen nog één kind: Frederik. Dat jongetje wordt niet oud, het sterft op 9-jarige leeftijd.

Locatie: https://goo.gl/maps/M93Ax9kvPKBft7376

Bronnen:

• allegroningers.nl
• familysearch.com
• wikipedia.com
• veenkoloniaal museum, scheepsjagerpenningen
• archief ned. herv. gemeente Kolham, rijksarchief Groningen

De namen kennen verschillende variaties: Cornelis, Kornelius, Hartenhoff, Hindrikkien, Hendrikje, Wubbina, Oldman, Oltman Berends Begeman.

_{Rechterlijke Archieven: Groningen Schuld protocol, nr. 62-63, 1684 – 1685 Granite Mountain Record Vault International Film 483764 8904007, Family Search.)}
Groningen: Henderick Derx heeft met de Schultes van Sappemeer zaken uit het huis van Antje Thijes, wed. van Gaetse Dercks en nu gehuwd met Sipko Sijrts, gehaald. Burgemeester en Raad bepalen dat de spullen terug moeten met uitzondering van het geld en het zilverwerk.
Henderick blijkt dat niet te doen, integendeel, hij is op de dag dat de weduwe voor de raadskamer stond naar Sappemeer gereisd en heeft met behulp van Schultes Huijsinge kasten en andere goederen van Gaetse Derx weggehaald. Er blijkt ook geld vermist te zijn, 500 daeler. Daarover is dispuut.
Henderick wordt veroordeeld tot betalen van een breuk van 200 daeler, te betalen binnen 3 x 24 uur. Ook de schulte is in gebreke: die moet ook een breuk betalen en wel 50 daeler binnen 72 uur.

Lidmaten Hoogezand 4 september 1664 Janke Hansen met attestat. van Herbaim.
Lidmaat Hoogezand, 11 december 1670 Gaetse Derx

Gaetse Dercks (Derx) x Jancke Hansen (Janke Hanssen), kinderen:
09-04-1665 Sappemeer Antje
16-11-1668 Hoogezand Derck
06-11-1668 Hoogezand Aeltien
17-12-1671 Hoogezand Derck
04-09-1673 Hoogezand Derck
14-09-1673 Hoogezand Aeltien
27-08-1676 Hoogezand Schelte
23-09-1677 Hoogezand Schelte

28-02-1680 Hoogezand huwelijk, 29-02-1680 Kolham, huwelijk
Gaetse Dercks van Hoogezand en Fenne Bouwes van Hoogezand

24-03-1682 Kerkelijke gemeente Hoogezand, huwelijk
Gaetse Derx x Antie Thijes, weduwe van Philips Aukes, kind:
18-02-1683 Hoogezand Schelte

Huwelijk (niet gevonden) Philip(s) Auckes (Aukes) x Antie Thijes, kinderen:
07-05-1677 Hoogezand Jan
27-10-1678 Hoogezand Edse
24-10-1680 Hoogezand Hillejen

Lidmaten Hoogezand, 12 juni 1681 Philips Auckes en sijn huisvrouw Antie Thijes

(Sipko Sijrts, Sipke Tjeerts, Sipke Tierds)
Lidmaten Hoogezand, 7 juni 1685 Sipke Tierts van Bergum

19-10-1684 Hoogezand huwelijk
Sipke Tierts van Bergum x Antie Thijessen, weduwe van Gaetse Derx, kind:
28-05-1685 Hoogezand Foockele

Lammegijn Arends

Sinds jaar en dag (tussen 1985 en 2023) heb ik mijn voormoeder Tijtje Venema als een dochter van Jacob Berends Venema en Lammegijn Berends genoteerd. Haar ouders heb ik nooit kunnen traceren. Wel had ik keurig zijdelings in mijn gegevens vermeld dat haar moeder bij het sluiten van het huwelijk het patroniem Arents voerde en van Scharmer afkomstig was. In alle andere documenten wordt deze moeder Lammegijn steevast opgevoerd met patroniem Berends (of Berents). Een doop van Lammegijn in Scharmer was echter onvindbaar.

Onlangs bracht ik een onverwacht bezoek aan de geboorteplaats van Tijtjes echtgenoot Jobst Henrich Ridderbosch. Bij thuiskomst besloot ik zijn lijn toch nog eens scrupuleus te onderzoeken. Van het éen kwam het ander: Lammegijn drong zich naar voren en ik kon haar niet meer loslaten. Er moest toch wel èrgens íets te vinden zijn? Zou ze dan toch een kind van een zekere Arent zijn? De zoektocht begon!

Als ik de meisjesnaam Lammegijn in beschouwing neem, is het eerste wat bij me opkomt dat dat geen typisch Groningse meisjesnaam is. Het wijst meer in de richting van Drenthe of Overijssel. Toen ik die overtuiging als leidraad nam, kwam er één echtpaar in aanmerking: Arend Jans, van Scharmer en Grietje Jans, van Kalenberg in Overijssel. Zij trouwen op 3 juni 1770 in Scharmer en krijgen twee kinderen: Lammigje, op 7 april 1771 gedoopt te Westerbroek, de ouders wonen in de ‘hutten van de heer Hoeth’; gestorven voor oktober 1773; en Lammegijn, gedoopt op 10-10-1773 in Scharmer. Maar niet alles is altijd wat het lijkt: want wat blijkt? De ouders van Grietje heb ik nog niet gevonden, maar de moeder van Arend Jans heet in ieder geval Lammegien…

Het is zeer aannemelijk dat Arent de jongste zoon is van Jan Abrams en Lammigien Tiddes. Dit echtpaar laat op 6 februari 1746 in Scharmer hun (zesde) zoon Arent dopen. Jan Abrahams was afkomstig uit Kropswolde en Lammigien kwam van Martenshoek. Lammigien overleed tussen 1746 en 1750, waarna Jan Abrahams hertrouwde met Ida Thomas.

Terugkomend op Arend Jans en Grietje Jans: het zal duidelijk zijn dat het voor hun gezin geen vetpot was. Arbeiders in het veen, wonen in een hut bij de vervening, kinderen ingezet voor werkzaamheden… en dan vermoedelijk een dominee die al die lui uit het veld niet allemaal uit elkaar kon houden. Wellicht of beter: waarschijnlijk, werd Lammechijn Arends door een enkele verschrijving de geschiedenis ingeslingerd als Lammechijn Berends.

Kwartierstaat van Tijtje Venema

Generatie I

1. Tijtje (Tetje, Tietje, Tijdje) Venema, geb. te Scharmer, ged. op 9 juli 1797 te Scharmer, huis nr. 128, Scharmer in 1821, arbeidster tussen 1824 en 1831 te Westerbroek, huis nr.175, Scharmer in 1824, huis nr.18, Westerbroek in 1831, dagloonersche tussen 1844 en 1858 te Scharmer, ovl. (ongeveer 61 jaar oud) op 17 september 1858 te Scharmer (getuige: Roelf Jans Klunder, 54, zaakwaarnemer, Scharmer; Enne Pieters Nieborg, 32, dagloner, Scharmer), sam. na 1821, tr. (resp. ongeveer 47 en 51 jaar oud) (Burgerlijke Stand) op 28 december 1844 te Slochteren met Jobst Hinrich (Hindrik) Ridderbusch (Ridderbos), geb. op 29 december 1792 te Westorf, Lippe-Detmold [Duitsland], ged. op 1 januari 1793 te Hohenhausen, Lippe-Detmold [Duitsland], boerenknecht in 1821 te Ten Boer, huis nr.175, Scharmer in 1824, arbeider tussen 1824 en 1831 te Scharmer, huis nr.18, Westerbroek, in 1831, dagloner tussen 1844 en 1857 te Scharmer, woont met Antje Ridderbüsch (zie 1) tussen 1844 en 1850 te Harkstede, ovl. (64 jaar oud) op 25 mei 1857 te Scharmer.

Generatie II

2. Jacob Berends Venema, geb. circa 1779, schipper op 1 november 1811 te Groningen, liggend Schuitendiep letter O, Canton 2, woont huis nr. 02, Scharmer in 1829, arbeider in 1829 te Scharmer, ovl. (ongeveer 50 jaar oud) op 10 januari 1829 te Scharmer (getuige: Harm Hofman, 65, landbouwer, Scharmer; Cornelis Tiddes Stedema, 51, Scharmer (naburen, geen verwantschap)), relatie (2) met Harmke Harms Veen, geb. circa 1772 te Hoogezand, woont huis nr. 02, Scharmer, 02 Scharmer in 1829, ovl. (ongeveer 77 jaar oud) op 28 januari 1849, kerk.huw. (resp. ongeveer 18 en ongeveer 23 jaar oud) (1) op 16 maart 1797 te Scharmer met
3. Lammegijn Arends, woonachtig te Scharmer, ged. op 10 oktober 1773 te Scharmer, ovl. (hoogstens 30 jaar oud) voor 1804.

Generatie III

4. Berend Hendriks Venema, tr. (Teetje ongeveer 27 jaar oud) op 6 mei 1759 te Scharmer met
5. Teetje Popkes, ged. op 12 augustus 1731 te Scharmer.
6. Arent Jans, ged. op 6 februari 1746 te Scharmer, kerk.huw. (ongeveer 24 jaar oud) op 3 juni 1770 te Scharmer met
7. Grietje Jans, afkomstig uit Kalenberg, Overijssel.

Generatie IV

10. Poppe Claes, ged. op 29 maart 1696 te Hoogezand, kerk.huw. (ongeveer 34 jaar oud) op 1 oktober 1730 te Scharmer met
11. Grietje Lammerts Pesman, tr. (1) met Willem Geerts, ged. in 1700, ovl. (ongeveer 30 jaar oud) in 1730.
12. Jan Abrahams, afkomstig uit Kropswolde, geloofsbevestiging, lidmaat op 11 maart 1729 te Kropswolde, kerk.huw. (2) op 27 december 1750 te Scharmer met Ida Thomas, (Ida tr. (2) met Jan Wiltes Heijdema.), otr. (1) op 10 april 1729 te Kropswolde, kerk.huw. op 15 mei 1729 te Scharmer met
13. Lammigjen Tiddes, afkomstig uit Martenshoek.

Generatie V

20. Claes Poppens, tr. op 17 januari 1686 te Kolham met
21. Martien (Marrejen) Lamberts.

In het blog over Gerard ten Berge, rentmeester van Stad en Provincie Groningen worden zijn beide huwelijken in Nederland genoemd. Het eerste huwelijk betrof dat met Anna Birza. Op het tweede kom ik terug in een ander blog.

Anna Birza en Gerhard Hendrick ten Berge sluiten op 01-12-1662 te Groningen een huwelijkscontract¹. Er wordt vervolgens ondertrouwd op 6 december 1662 en een goede maand later, op 6 januari 1663 wordt het huwelijk in Groningen voltrokken door dominee Hatsveld². Voor Anna is vertegenwoordigd de servijsmeester Stulling³. Anna was 19 jaar jong, slechts een jaartje ouder dan haar eveneens piepjonge bruidegom.

Anna is gedoopt als Annechien, op 31 december 1643, als dochter van de heer Secr. J. Birza⁴ en Lammechien van Heeck in de Oosterstraat.

Haar vader was stadssecretaris Johannes Birza, geboren op 15 maart 1606 als zoon van Lubbert Birza en Catharina Belta. Dit echtpaar trouwt in Groningen, 23-09-1603, als Lubberdt Roleffs (+v.1649) en Trijne Harders. Haar vader was Harder Peters aka Maeler, heraldisch schilder en hofschilder⁵. Trijne’s broer, Peter Belta, was ook schilder en maakte oa een portret⁶ van Ubbo Emmius. Nog meer over deze familie is te lezen op het blog van Groninganus, in de reactie op het blog over Zwarte Jan.

Lubbert en Catharina woonden op de hoek Poelestraat-Oosterstraat. Lubbert Roelfs Birza bekleedde diverse belangrijke posities in de Stad Groningen. Zoon Johannes werd geboren op 15 maart 1605. Hij kreeg een opleiding aan de Latijnse school in Groningen en studeerde achtereenvolgens in Groningen (1624, filosofie) en Leiden (1627, rechten). Hij deed na zijn studies nog een zogenaamde academiereis naar o.a. Frankrijk en Engeland, en werd aan een buitenlandse hogeschool bevorderd tot doctor in de rechten. In 1632 keerde hij terug in Groningen. Daar werd hij gedurende tien jaren stadssecretaris. Hierna werd hij lid van de stedelijke raad, en aldus een magistraat van de stad. Hij is lid geweest van het college van Gedeputeerde staten, en in 1648 lid van de admiraliteit. In 1649 werd hij curator van de academische hogeschool. Dat bleef hij maar kort, want hij stierf op 7 april 1649, 44 jaar oud.^{7 8}

Anna’s moeder was Lammegien van Heeck[e], geboren in Groningen, lidmaat van de Hervormde kerk in september 1634, wonende in de Poelestraat, overleden in Groningen in December 1644 of januari 1645.
Lammegien trouwde 1) 1636, procl. Gron. 30 Juli met Popco Tammen, geboren in de Ommelanden, student in Groningen, ingeschreven op 7 Juni 1624, medegecommiteerde der Provinciale rekenkamer 1636-‘39, overl. 1639, waarschijnlijk een zoon van Tammo Popkens tho Meerum en Hyltien Reinties Halsma.
tr. 2) te Groningen op 25 september 1641 met Johannes Birza, geb. Gron. 15 Maart 1605, zie verder hierboven. Zij woonden in de Oosterstraat.
Lammegien was een dochter van Jan van (H)Eeck, koopman te Groningen, zoon van Geert van (H)Eeck, later ook raadsheer, doch afgezet, overleden in Groningen op 5 januari 1631, en Annegien Tjassens, dochter van Haijo en Lammegien van Wieringe, overleden voor 29-12-1636. Johan was eigenaar van een huis aan de Ossenmarkt. Johan en Annegien trouwden op 31 maart 1611 in Groningen. Er zijn drie kinderen bekend uit dit huwelijk: Lammegien, Hillegien (zij maakte bij testament haar bezittingen over aan de kinderen van haar overleden nichtje Anna ten Berge-Birza; en Geert, + voor 1670.⁹

Anna overlijdt rond 1670, in 1671 wordt er een acte van scheiding van goederen opgemaakt omdat Gerhard hertrouwt.
Hij krijgt o.a. het huis in de Oosterstraat in Groningen.

Voetnoten:

Een ontrouwe rentmeester, revisited.

De Heren Burgemeesteren en Raet in Groningen, sullen ter instantie van de Crediteuren van de gewese Rentmeester, Gerard Hendrik ten Berge,op Donderdag, den 17, 27 Mey voor d’eerste mael,en Donderdag daer aen voor de twede mael by brandende Kaerssen uytgang verkopen
I,Gemelde ten Berge sijn Hofstede, tendeele ondet het Carspel Hogesant, en ten dele onder Colham gelegen, bestaende in uytnemende schone Huysingen met verscheyde Vertrecken, Kamers, Koetshuysen, Fonteynen, Hof, &c. met 3 stucken Wey-lant: benevens 3 Huys-plaetsen en 4 Kamers, bestaende in 7 Woningen,met de Kampen daer achter aen; als mede 3 Lanen, die met schone Yke-bomen sijn beplant; t’samen groot 139 en een vierde Grasen en 22 vierkante Roeden; het Gras op 140 vierkante Roeden, en de Roede op 14 Voeten gerekent. 2. Voorsz. ten Berges Huysinge en Heem, onder het Hoge Lant gelegen, groot 1 en drie vierde Grasen en 35 vierkante Roeden. 3. Een Huys en Heem, groot 1 en een half Gras en 6 Roeden. 4. Een Huys en Heem, met een Kampje, groot drie en een vierde Gras en 8 Roeden. Noch sullen de Heeren Stadhouder en Hooftmannen, ter instantie van de voorsz. Crediteuren, op Woensdag den 30 Mey, 9 Juny, voor d’eerste mael,en Woensdag daer aen voor de laetste mael verkopen 4 Percelen Lants en een Huysinge met een seer grote Schuure, gelegen op Colham; welke Landen tesamen groot sijn 352 Graasen en 33 Roeden: benevens noch 24 Deymatten Hoy-lant, in 2 stucken gelegen. De Conditien der Vetkopinge en de Kaerten daer van konnen werden gesien in de Secretary te Groningen, en de Hooge Justitie Kamer aldaer; t’Amsterdam by Christoffel Indische Raven en in ’s Gravenhage by Jan Hooft, Klerk van de Provintie van Stad en Lande.

[advertentie behuisinge: Advertentie. “Amsterdamse courant”. Amsterdam, 04-05-1688, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 22-03-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSAA06:165521053:mpeg21:p00002]

Eigenlijk was ik op zoek naar informatie over de borgen of buitenplaatsen die vroeger in Kolham hebben gestaan, de Hof en de Roode Poort. Maar de eerste advertentie in Delpher, gevonden met de zoekterm Colham, gaf me bovenstaande annonce. Gerard ten Berge was de “gewesen” rentmeester van de Stad en Provincie Groningen. Waar ik eerst dacht dat deze verkoop uit hoofde van zijn functie plaatsvond, bleek het toch net even anders te zitten. Een kleine speurtocht leerde me dat Gerhard ruimhartig gefraudeerd had. Dat kwam echter pas aan het licht nádat hij in zijn functie was opgevolgd door rentmeester Spanheim. Deze registreerde alle openstaande schulden van de huurders. Verscheidene huurders beweerden dat ze de huur al hadden betaald aan Ten Berge, maar dat bleek niet uit diens administratie. De huurders bleken hun gelijk te kunnen bewijzen. Toen het net zich rond Gerard begon te sluiten, besloot hij naar het westen te vertrekken. Lang verhaal kort: zijn familie stond borg voor 50.000 gulden, zodat hij terug kon komen om zich te verdedigen. Zijn schuld werd aangetoond, hij werd ter dood veroordeeld en hij vluchtte wederom, nu naar Parijs. Daar is hij na een jaar of vijf gestorven. De familie was de borg (uiteindelijk 1/5 ervan, 10,000,–) kwijt evenals alle bezittingen van Gerard. Meer details over deze affaire zijn te vinden in het uitgebreide artikel in de Groninger Volksalmanak 1902: “Een ontrouwe rentmeester”, door mr. H.D.Guyot, blz. 139., inclusief een persoonsbeschrijving van de krombenige Gerard. Het verhaal was interessant genoeg om mijn zoektocht naar de borgen even te vervangen door een onderzoek naar Gerard ten Berge en zijn familie.

Gerhards vader, ook een Gerhard ten Berge, trouwt Houcke (Houche, Houke, Houdina) van Vreden: “Gerhardus ten Barghe der beide Rechten doctor x de deugentrijke dochter Houke van Vreden, daer voor Luitenant Hans Sas als neef caverende” te Groningen op 01-02-1640. Zij is een dochter van Henricus a Freden, pastor in Scheemda en Sijwerke Heres. Over vader Gerhard’s ouders is niet echt iets te vinden, vermoedelijk zijn dat een Gerhard en een Cornelia. Gerhard (sr) is overleden in 1682, Houcke na 1695 (Houdina van Freden, komt voor als moeij en weduwe Ten Berge voor in hc Scheemda 27-06-1695). Zij lieten de huizen Vredenburg en Vredendal te Hoogezand bouwen.

Kinderen uit dit huwelijk, gedoopt in Groningen:
1. Cornelia, Poelestraat, 09-05-1641
2. Henricus, Poelestraat 13-05-1642, (vader doctor)
3. Geert, Oosterstraat, 08-12-1644 (aangenomen wordt dat dit Gerhard Henricus is)
4. Sijwerke, Ebbingestraat, 15-09-1647 (vader doctor)
5. Jakob, Ebbingestraat, 04-12-1649 (vader secretaris)
6. Hero, Ebbingestr 26-10-1651 (vader doctor)
7. Siverdina Cornelia, Ebbingestraat, 3-04-1653 (vader raadsheer), overleden voor 31-10-1655
8. Siwerdina Cornelia, Ebbingestraat, 31-10-1655 (vader raadsheer)

Zoon Geert moet dezelfde zijn als Gerhard ten Berge. De ouders wonen in de Oosterstraat als hun zoon Geert in de Martinikerk gedoopt wordt op 8 december 1644 ¹

.Gerhard Henric ten Berge sluit op 01-12-1662 een huwelijkscontract met Anna Birza, vervolgens wordt er op 6 december 1662 ondertrouwd en een goede maand later, op 6 januari 1663 wordt het huwelijk voltrokken door dominee Hatsveld.² Voor Anna is vertegenwoordigd de servijsmeester Stulling.³

Saillant detail: Gerard was slechts 18 jaar toen hij Anna trouwde. Anna was een jaartje ouder.
Anna is gedoopt als Annechien, op 31 december 1643, dochter van de heer Secr. J. Birza en Lammechien van Heeck in de Oosterstraat. Meer over Anna en haar familie in het blog: Anna Birza.

Ze krijgen samen drie kinderen:

1. Lammina, Groningen Oosterstraat, 25-11-1663, Gerhard Henric ten Berge x Anne Birze
2. Henricus, Groningen, Oosterstraat, 09-09-1665, Gerh. Hendric ten Berge x Anna Birsa
3. Houdina, Groningen, Oosterstraat, 19-04-1667, Gerh. Henr. ten Berge, Anna ten Berge

Anna overlijdt voor 1670: dan wordt er een acte van scheiding van goederen opgemaakt omdat Gerhard hertrouwt. Hij krijgt o.a. het huis in de Oosterstraat.

Gerard gaat op 20 augustus 1670 in ondertrouw met Maria van de Venne, een dochter van Pieter Lucas van der Venne en Anna de Carpentier. (Over haar ouders t.z.t. meer in een ander blog. Vader Pieter heeft een kort lijntje naar historische figuur Jan Pieterszn Coen). Het echtpaar vertrekt met attestatie naar Hoogezand, waar ze in het trouwregister worden ingeschreven op 12 september van dat jaar. Uit het huwelijk de volgende kinderen:
4. Anna, NK (Nieuwe Kerk) Groningen, OOsterstraat, v. rentmeester, 23-02-1672 (Gerh. H.)
5. Houdina, NK, Groningen, v. raadsheer, 11-2-1673 (Gerh. Henric)
6. Peter, MK, (Martini Kerk) Groningen, v. raadsheer, 29-3-1674 (Gerhard Hindrick)
7. Gerhard, MK, Groningen, Oostersraat, v. Raadsheer, 23-05-1675 (Gerhard H.)
8. Peter, MK, Groningen, Oosterstraat, v. raadsheer, 15-10-1676
9. Jacob Geert, MK, Groningen, Oosterstraat, v. raadsheer, 16-3-1679 (Gerh. Henric)
10. Lucas Geert, NK, Groningen, Nieuwe Markt, v. rentmeester, 26-11-1682 (Gerh. Henr.)

Heeft onze Gerard een buitenechtelijk kind tijdens het huwelijk met Maria van der Venne verwerkt? Daar is ene Geertien, gedoopt in de A-kerk, op 10-10-1673 als een in onecht geboren kind, aan het Zuiderdiep, v. Gerardus ten Berge en Marie Valentijns. Het zou zo maar kunnen, want in zijn spullen vond men briefjes met betalingsopdrachten: betaal zoveel aan mijn tuinman, mijn meid, mijn liefste (!). Maar misschien bedoelde hij gewoon zijn vrouw…

Het spoor van Gerard eindigt in Frankrijk. In 1699 sterft hij in Parijs. De ambassadeur aldaar doet onderzoek en breng verslag uit: de heer de Timberge, was heer van Vredemberg in Groningen, hij had drie zoons uit zijn tweede huwelijk, waarvan twee in Franse dienst, de jongste bij familie in Nederland. In Frankrijk is hij weer getrouwd, en Rooms katholiek geworden. Hij stond in de gunst bij de Franse zonnekoning en kreeg van hem een suikerraffinaderij en een jaargeld. Hij is gestorven op 30-4-1699, begraven in St. Etienne du Mont.

Bronnen:

• [1 Staten van Stad en Lande, 1594 – 1798 3180 – Huwelijkscontract tussen rentmeester Gerhard Hendrick ten Berge en Anna Birza, 1662; 3193 Huwelijkscontract tussen Gerhard Hendrick ten Berge en Maria van de Venne, 1670]
• [Vredendal, Vredenburg: www.buitenplaatseninnederland.nl]
• Groninger archieven: allegroningers.nl
• www.delpher.nl
• [Groningse Volksalmanak, 1902 Erven B. van der Kamp. Een ontrouwe rentmeester, door mr. H.D.Guyot, blz. 139]
• [https://www.buitenplaatseninnederland.nl/hoogezand-vredendal.html]
• [advertentie behuisinge: Advertentie. “Amsterdamse courant”. Amsterdam, 04-05-1688, p. 2. Geraadpleegd op Delpher op 22-03-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMSAA06:165521053:mpeg21:p00002]

Met dank aan Geneatine, voor het aandachtig lezen, een belangrijke correctie en het doen van suggesties!

Het was weer eens zover: al scrollend trof ik een krantenberichtje met opmerkelijke inhoud aan dat tegelijkertijd iets van herkenning opriep. Zowel de naam van de hoofdrolspeler als de inhoud van het korte artikeltje waren reden om me er eens even in te verdiepen.

Gerbrand Drent gaf naar eigen zeggen zijn 29e kind aan. Gerbrand (of eigenlijk Garbrand) is een voornaam die in een bepaalde doopsgezinde familie vaak voorkwam, begin 19e eeuw en daar zijn oorsprong vindt bij Garbrand (Germt, Garmt) Hindriks Kremer. Diens dochter Leentje Garms Kremer trouwde met een Timmenga. Herkenning, dus. De Gerbrand Drent in het krantenartikel is een zoon van Leentjes zuster Tijbigje.
Dan de inhoud: het feit dat deze man 29 kinderen zou hebben, dat is toch schier ongelooflijk. Dat moest wel even geverifieerd worden. En al doende was die mythe snel doorgeprikt. Sterker nog, ik stuitte op – zoals Engelsen dat zo mooi noemen – enkele ‘sordid details’. Gerbrand was een veenkoloniale Woody Allen, als het ware.

Het artikel spreekt van drie echtgenotes en de respectievelijke kinderen uit de desbetreffende huwelijken. In zijn eerste huwelijk ‘kreeg hij 7, in zijn tweede huwelijk 9 kinderen’ en ‘hij heeft thans zijn derde vrouw die hem 13 kinderen schonk’. Daar gaan we dan!

Gerbrand Hindriks Drent is een zoon van Hindrik Berents Drent en Tijbigje Gerbrands Kremer. Hij is geboren op 15 augustus 1826 geboren in huis 316 te Nieuwe Pekela. Zijn moeder was eerder gehuwd geweest met Albert Hoving (+1822) en had in dit huwelijk twee kinderen, Hindrik en Janna, gekregen, waarvan Janna jong overleed. Gerbrand kreeg nog een volle zuster, Janna Hindriks Drent, geboren op 15 juni 1828 in huis 319 in Nieuwe Pekela.

Gerbrand trouwde voor de eerste keer in 1852, op 24 december met Harmke Berends Mulder. Hij was toen 26 jaar oud, werkte als arbeider en zijn bruid was een weduwe van 44 jaar. In dit huwelijk werden geen kinderen geboren. Wel was de bruid moeder van zeven kinderen uit haar eerste huwelijk met Tamme Derks van der Wal. In het krantenbericht worden deze dus aan Gerbrand toegeschreven. Het huwelijk tussen Harmke en Gerard wordt uiteindelijk op 26-07-1859 te Nieuwe Pekela op last van de arrondismentsrechtbank ontbonden, op grond van overspel door Gerbrand gepleegd met de weduwe van Lubbert Kram. Lubbert was in 1855 overleden, zijn weduwe was Aaltje Hindriks Blauw. Ten tijde van de scheiding was zij 43 en Gerbrand 33 jaar.

Na deze scheiding lag de weg vrij voor echtgenote nummer twee, Aaltje Nieweg. Zij was sinds 1855 weduwe van Freerk Stam. Een paar maanden na de scheiding vond dit huwelijk plaats, op 10-09-1859 te Nieuwe Pekela. Aaltje bracht uit haar eerste huwelijk vijf kinderen mee en samen met Gerbrand kreeg ze er nog vier. En daar hebben we dus de 9 kinderen uit het tweede huwelijk!

Maar nu wordt het echt juicy… ;)

De oudste dochter van Aaltje en Freerk Stam, Grietje, is 13 jaar oud als haar moeder hertrouwt. Ze heeft een jonger broertje en twee zusjes. Het jongste zusje is acht maanden oud als hun vader overlijdt. Grietjes moeder krijgt met stiefvader Gerbrand vervolgens dus nog vier kinderen, respectievelijk in 1860, 1862, 1863 en 1866. Máár in 1864 wordt Aaltje ook oma! Grietje, dan 18 jaar oud, krijgt een dochter: Aaltje Stam. De aangifte wordt gedaan door Grietjes stiefvader Gerbrand. Twee jaar later, in 1866, is de familie verhuisd naar Onstwedde, de Horsten, bij Musselkanaal en daar bevalt Grietje op 6 augustus van (klein)zoon Jan Stam. Drie weken later bevalt Aaltje op 22 augustus van dochter Tiebechiena Gerbrandina Drent. Moeder en dochter waren dus tegelijkertijd zwanger en zeer waarschijnlijk van dezelfde man. Zou Aaltje toen al hebben geweten…?

In 1869 vinden we het gezin terug over de provinciegrens in Valthermond, waar Grietje bevalt van haar derde kind, Frederika. Aaltje Nieweg geeft dit kind aan bij de gemeente Odoorn. Vanaf 1869 krijgt Grietje Stam nog 9 kinderen, die allen door Gerbrand worden aangegeven, en waarvan de nog levenden uiteindelijk in 1894 door Grietje wettelijk erkend worden.
We kunnen alleen maar raden wat dit voor het huwelijk en het gezin betekende. Maar Gerbrand, een dertiger met zijn stiefdochter, tiener… Hij heeft blijkbaar geen schaamte gevoeld. Integendeel, voor mij lijkt het krantenartikel meer op pochen.

Gerbrand en Aaltje zijn niet gescheiden. Het huwelijk werd ontbonden door het overlijden van Gerbrand in 1906. Aaltje trof ik in de bevolkingsregisters aan, inwonend bij haar dochter Frouwkje van Klinken-Stam, tot 7 februari 1899 in Odoorn, en vanaf die datum met het gezin van Klinken in Emmen.

Over Grietje valt nog wel iets extras te melden. Haar zuster Hemmechien was drie keer getrouwd geweest, respectievelijk met Egbert Leitsma, Jan Boswijk en met Abel Dekker. Ze overleed op 16 februari 1912 in Groningen. Haar weduwnaar, Abel Dekker, was inmiddels ook drie keer getrouwd geweest. Eerst met Grietje Bakker en daarna met Fennechien Akkerman. Op 12 september 1913 trouwde Grietje met haar zwager Abel in Odoorn. All in the family! Op 67-jarige leeftijd was ze dan toch nog de bruid.

Het krantenbericht was uiteindelijk dus schromelijk overdreven. Gerbrand had wel veel kinderen, maar het aantal blijft toch echt steken op 16 in totaal. De genoemde 13 heb ik niet kunnen vinden, de teller staat op 12. Ook meer dan genoeg!
Er was ook geen derde echtgenote. Er was een jonge stiefdochter…

Gerbrand Drenth, arbeider

* 15-08-1826, Nieuwe Pekela

+ 28-03-1906 Valthermond, gem. Odoorn, 79 jaar, aangifte door Albert Schrik en Albert Zijlma, Valthermond

Aaltje Nieweg

*11-09-1822 te Oude Pekela

+ 10-04-1908 te Emmen, 85 jaar, overlijdensaangifte van Aaltje werd door Geert Dijkstra en Hendrik op t Ende gedaan. Ze was weduwe van Germ Drent, eerder van Freerk Stam, 85 jaar oud, verdere gegevens onbekend.

Gerbrand. 1e Huwelijk.
Datum: 24-12-1852 Plaats: Nieuwe Pekela
Bruidegom Gerbrand Drent (arbeider) leeftijd 26 jaar, geboren te Nieuwe Pekela, zv Hindrik Berends Drent en Tiebegien Gerbrands Kremer
Bruid Harmke Reinders (arbeidster) leeftijd 44 jaar, geboren te Midwolda,dv Berend Reinders en Antje Hindriks
Diversen: weduwe van Tamme Derks van der Wal, aka (Harmke Berends Mulder)

Bruid 1. Eerste huwelijk
Tamme (Tammo) Derks van der Wal (arbeider), geboren 26-04-1800 te Oostwold, overleden op 23-10-1848 (leeftijd 47 jaar) te Nieuwe Pekela, gehuwd op 07-08-1831 te Midwolda met Harmke Berends Mulder, (Harmke Beerends Mulder) geboren te Midwolda, overleden op 04-05-1906 (leeftijd 98 jaar),te Nieuwe Pekela, vader Berend Reinders, moeder Anneke Hindriks, overleden echtgenoot Tamme Derks van der Wal. Kinderen:

1. Geertje van der Wal, geboren 13-08-1831 te Oostwold, gem. Midwolda, overleden op 10-06-1931 te Nieuwe Pekela.
2. Beerend van der Wal, 3-11-1833 Oostwold, Midwolda, overleden op 12-07-1913 te Wildervank, geh. Frouwke Knip
3. Derk van der Wal, 5-4-1836 Oostwold, Midwolda (fabrieksarbeider), leeftijd 67 jaar, overleden op 05-02-1904 te Ommelanderwijk gem. Veendam, geh. Trollisa Beekman
4. Annechien van der Wal, 31-5-1838, geboren te Midwolda, overleden op 07-01-1929 te Veendam.
5. Hendrik van der Wal geboren 11-07-1841 te Nieuwe Pekela,overleden op 27-05-1931 te Nieuwe Pekela, geh. Maria Kanter
6. Grietje van der Wal geboren 28-11-1844 te Nieuwe Pekela, overleden op 10-06-1931 te Nieuwe Pekela.
7. Tammo van der Wal (posthuum geboren) geboren 14-07-1849 te Nieuwe Pekela,overleden op 13-06-1921 te Groningen.

Bruid 1. Tweede huwelijk
Datum: 24-12-1852 Plaats: Nieuwe Pekela
Bruidegom Gerbrand Drent (arbeider) leeftijd 26 jaar, geboren te Nieuwe Pekela, zv Hindrik Berends Drent en Tiebegien Gerbrands Kremer
Bruid Harmke Reinders (arbeidster) leeftijd 44 jaar, geboren te Midwolda,dv Berend Reinders en Antje Hindriks
Diversen: weduwe van Tamme Derks van der Wal, aka (Harmke Berends Mulder)

Gerbrand. Bruid 1. Scheidingsgrond eerste huwelijk
Overlijdensakte(Akte)datum: 23-08-1855 Plaats: Nieuwe Pekela
Overledene Lubbert Geerts Kram (arbeider), geb. 21-4-1794 te Nieuwe Pekela, leeftijd 62 jaar, geboren te Nieuwe Pekela, overleden op 22-08-1855 te Nieuwe Pekela echtgenote Aaltje Blaauw, overleden echtgenote Marchien Reints Krubbe; vader Geert Klaassens Kram moeder Anna Menses; Bruid
Aaltje Hindriks Blauw, geboren 06-07-1806 te Oude Pekela, dv Hindrik Willems Blauw (schipper) en Trientje Wolters de Jonge.

Gerbrand. Bruid 1. Echtscheiding eerste huwelijk
Echtscheiding datum: 26-07-1859, Nieuwe Pekela
Bruidegom Gerbrand Hindriks Drenth
Bruid Harmke Berends Mulder

Bruid 2. Eerste Huwelijk
29-05-1845 Plaats: Hoogezand Soort akte: huwelijk
Bruidegom Freerk Stam (smidsknecht), zv Jan Freerks Stam (kleermaker) en Hemke Harms, geboren 25-01-1819 te Beerta, (Freerk Jans Stam (smid) overleden op 10-09-1855 te Nieuwe Pekela.
Bruid Aaltje Nieweg leeftijd 22 jaar, geboren 11-09-1822 te Oude Pekela, dv Hindrik Omges Nieweg (koopman) en Grietje IJzebrands Klatter, overleden op 10-04-1908 te Emmen.
Kinderen:
1.Dochter Grietje Stam, geboren 08-04-1846 te Kalkwijk gem. Hoogezand, overleden te Eindhoven 29 juni 1924, aangifte door twee verplegers, 78 jaar.
2.Dochter Hemmegien Stam, geboren 31-05-1848 te Wildervank, gehuwd met Egbert Leitsma (+), Jan Boswijk(weduwnaar van Marchien Warta)(+), Abel Dekker (huwt later zijn schoonzuster), overleden op 16-02-1912 te Groningen.
3.Zoon Jan Stam geboren 10-01-1850 te Wildervank, overleden op 03-01-1851 te Stadskanaal gem. Wildervank.
4.Zoon Jan Stam geboren 19-01-1853 te Stadskanaal gem. Wildervank, gehuwd met Trientje Schrik (+), Affien Smid, overleden op 09-06-1938 te Kavelingen (Odoorn); oud: 85 jaar
5.Dochter Aaltje Stam geboren 17-01-1855 te Nieuwe Pekela, Overledene Aaltje Stam (arbeidster) leeftijd 17 jaar, geboren te Nieuwe Pekela, overleden op 20-05-1872 te Musselkanaal gem. Onstwedde

Gerbrand. Bruid 2. Tweede huwelijk.
Datum: 10-09-1859 Plaats: Nieuwe Pekela
Bruidegom Gerbrand Drent (arbeider) leeftijd 33 jaar, geboren te Nieuwe Pekela, zv Hindrik Berends Drent en Tiebegien Gerbrands Kremer (arbeidster), gescheiden van Harmke Berends Mulder
Bruid Aaltje Nieweg (winkelierster) leeftijd 36 jaar, geboren te Oude Pekela, Hindrik Omges Nieweg en Grietje IJzebrands Klatter, weduwe van Freerk Jans Stam.
Dit echtpaar blijft getrouwd tot aan het overlijden van Gerbrand in 1906.
1.Zoon Gerbrand Drent geboren 04-11-1860 te Nieuwe Pekela, overleden op 09-03-1862 te Nieuwe Pekela.
2.Dochter Tiebegina Drent, 4-3-1862, Nieuwe Pekela, leeftijd 23 dagen, geboren te Nieuwe Pekela, Tiebegiena Drent, overleden op 24-03-1862 te Nieuwe Pekela.
3.Dochter Gerbrandina Tibegina Drent geboren 17-06-1863 te Nieuwe Pekela, beroep: zonder, overleden op 12-02-1949 te Valthermond (Odoorn); oud: 85 jaar, dochter van Gerbrand Drent en Aaltje Nieweg
4.Dochter Tibechina Gerbrandina Drenth geboren 22-08-1866 te Musselkanaal gem. Onstwedde, overleden op 21-11-1867 te Musselkanaal gem. Onstwedde.

“Bruid” 3. Eerste “huwelijk”
Grietje Stam, geboren 08-04-1846 te Kalkwijk gem. Hoogezand, overleden te Eindhoven 29 juni 1924, aangifte door twee verplegers, 78 jaar. Grietje blijft tot haar 67e ongehuwd en krijgt op haar 18e haar eerste van 12 kinderen. En het lijkt erop dat ze alle twaalf van haar stiefvader Gerbrand zijn… Op één na doet hij alle aangiften. In 1894 erkent Grietje een aantal kinderen officieel als de hare.
1.1 d. Aaltje Stam, 1-10-1864 Nieuwe Pekela, aangifte door Gerbrand, 37 jr], overleden op 01-11-1950 te Dennenoord (Zuidlaren); oud: 86 jaar geh. Jans Kuilman (+), Hendrik Bos (+)
1.2 z. Jan Stam, 06-08-1866 Horsten gem. Onstwedde Bijzonderheden: kind aangegeven door Gerbrand Drenth (39 jr, won. Horsten) geboren 06-08-1866 te Horsten gem. Onstwedde Moeder Grietje Stam] Grietjes moeder Aaltje is tegelijkertijd zwanger, en bevalt op 22 augustus van een kind.
1.3 d.Frederika Stam, 6 maart 1869, Horsten gem. Onstwedde aangifte door Aaltje Nieweg;overleden op 16-08-1931 te Valthermond (Odoorn); oud: 62 jaar, geh. Evert Springer
1.4 z. Gerbrand Stam, 20-11-1871 (133) Exloermond, zv Grietje, aangifte door Gerbrand Drenth, 45, arbeider.Odoorn
1.5 d. Frouwkje, Frouwke 23-3-1874, Exloermond,aangifte door GD, 48, arbeider;Odoorn, overleden op 26-03-1931 te Exloermond (Odoorn); oud: 80 jaar geh Met Sijbrand Aiken (+), Willem van Klinken (+) en Albert Smit (+)
1.6 d. Tiebegiena Gerbrandiena Stam, 13-10-1876, Exloermond, Odoorn, aangifte door GD, 50, arbeider;Odoorn erkend door moeder 4-11-1894
1.7 d. Emmechiena Egberdiena Stam, 10-4-1879, Exloermond, Odoorn, aangifte door GD, 53, arbeider;Odoorn erkend door moeder 4-11-1894,overleden op 03-05-1953 te Odoorn; oud: 74 jaar, geh. Berend Jonkman
1.8 z. Hendrik Stam, Valthermond 11-1-1882, aangifte door GD, 55, arbeider;Odoorn erkend door moeder 4-11-1894
1.9k. 23-7-1884 Valthermond, ovl
1.10 z. Geert Hille Stam, Valthermond, 26-2-1886, aangifte door GD, 60, arbeider;Odoorn erkend door moeder 4-11-1894,
1.11 d. Grietje Stam, Valthermond 10-8-1888, aangifte door GD, 64, arbeider;Odoorn erkend door moeder 4-11-1894
1.12 z.Berend Odoorn, 14-01-1891, aktenummer 11 Berend Stam, geboren te Valthermond (Odoorn) op 12-01-1891, zoon van NN NN, en Grietje Stam. Aangifte door GD 64. verleden op 26-07-1891 te Valthermond (Odoorn); oud: 6 maand, zoon van NN NN en Grietje Stam; beroep: zonder .

Grietje woonde begin 1900 met haar dochter Grietje in Valthermond.
Odoorn, Bevolkingsregister Deel 3, 1900-1938 (toeg. 2001.18; nr. 23)

“bruid” 3. “Tweede huwelijk” (officieel eerste huwelijk)
Grietje trouwt na het overlijden van haar partner (en nog immer wettelijke stiefvader) Gebrand Drent met haar zwager, die weduwnaar is van haar zuster Hemmechien Stam. Huwelijk, Odoorn, 12-09-1913, aktenummer 68. Dispensatie van koningin Wilhelmina.

Bruidegom Abel Dekker, geboren te Muntendam; leeftijd: 71 jaar; woont Ter Apel (Vlagtwedde), zoon van Albert Hendriks Dekker en Jantje Harmannus Heins
Bruid: Grietje Stam, geboren te Hoogezandg; leeftijd: 67, dochter van Freerk Jans Stam en Aaltje Nieweg .
NB: ; weduwnaar Hemmegien Stam; weduwnaar Fennechien Akkerman; Wn Grietje Bakker; vader bruidegom overleden; moeder bruidegom overleden; vader bruid overleden; moeder bruid overleden.
Overledene Abel Dekker leeftijd 75 jaar, geboren te Muntendam, overleden op 05-06-1917 te Ter Apelkanaal gem. Vlagtwedde.
echtgenote Grietje Stam
overleden echtgenote Hemmegien Stam
overleden echtgenote Fennechien Akkerman
eerst overleden echtgenote Grietje Bakker

Grietje Stam:
30 december 1918 in de gemeente Odoorn gekomen, woont in Valthermond vanuit Onstwedde; op 15 augustus 1919 naar Utrecht, geneeskundig instituut voor krank(zinnig?)en, renteniersche.
Bron: Odoorn, Dienstboden Deel 2, 1900-1938 (toeg. 2001.18; nr. 39)

• Bronnen:
• Krantenartikel: de grondwet, Delpher.nl
• allegroningers.nl
• alledrenten.nl

Persoonskaart van Jurrien Coerts Poker

Jurrien Coerts Poker, geb. in 1735 te Colstee, Lippe, Duitsland (M.i. is dit Kohlstäd, https://de.wikipedia.org/wiki/Kohlstädt, meer over historie Kohlstäd http://bit.ly/1VtnhZc), ovl. op 21 december 1818 te Nieuwe Pekela (weduwnaar, 83 jaar, Nieuwe Pekela, echtgenote niet genoemd. Huis nummer 300, aangifte door Jacob Antonius Veldkamp, landbouwer, 38, en Filippus Hendriks Leisler, 50, schoenmaker, Nieuwe Pekela, naburen)

kerk.huw. (resp. ongeveer 26 en ongeveer 36 jaar oud) op 22 februari 1761 te Nieuwe Pekela

met Annegien (Anne) Lubberts, dr. van Lubbert Alberts en Stijntjen Borgers, gedoopt te Nieuwe Pekela 8 september 1724, ovl. (ongeveer 74 jaar oud) circa 1799.

[Huwelijk 22-02-1761 Nieuwe Pekela Bruidegom Jurrien Coers, van Colstee in Lipsland; Bruid Annegijn Lubbers, van Nieuwe Pekela, Bron Doop- en trouwboek Nieuwe Pekela 1704-1811. Collectie DTB (toegang 124).Inventarisnummer 311, folio 141v].

In RA Veendam vermeld op 4 november 1782: Jan Douwes verkoopt aan Jurgen Koerts Poker een blokplaats veen, in de Dallen. Jurrien tekent “Jurrin Kores Poker”

—> Was zijn Duitse achternaam Pucker, genoemd naar een erf in Kohlstädt? Er is een Cord Hinrichs Pucker, aldaar. Was dit wellicht Jurriens vader? Cord (D) = Koert (NL), Pucker (D) = Poker (NL)? Cord Hinrichs was mogelijk een zoon van Hans Pucker en Ilsabein Pencken (bron: Ancestry), dat zou passen met de vernoeming van de tweede dochter van Jurrien en Anne: Elsjen. Suggesties voor nadere bronnen zijn zeer welkom.

https://nali2.tripod.com/~nali2/hausnr.html/ Op deze site staat de geschiedenis van de plaats Haustenbeck, waar o.a. een “Kolonat ” (erf) Pucker was.

Op https://www.deutsche-digitale-bibliothek.de/item/BK65BIAFTVLLMIFJWNG6EODZMBBVRC7V nog gevonden: Pücker (Pucker, Puckert), Hoppenplöckerkolonat Haustenbeck Nr. 7

Verder staat nog op mijn onderzoekslijst:

L 92 T 1 / Lippische Rentkammer – Kolonate, Nr. 4114 (4114) Brauer (Brauercord, Brauerjürgen), Hoppenplöckerstätte Kohlstädt Nr. 32 – Band 1 – Nachfolge des verstorbenen Jürgen Brauer / Gesuche Hans Henrich Schierenberg und Cord Henrich Pucker BESTELLSIGNATURL 92 T 1 / Lippische Rentkammer – Kolonate, Nr. 4114, LAUFZEIT1757-1758, PROVENIENZ Rentkammer/Kolonate, ALT-/VORSIGNATURAltsignatur: Tit. 161 Nr. 20 Vol. I

Uit dit huwelijk:

1. Koert Jurriens Poker, geb. op 7 juni 1763 Nieuwe Pekela, ged. op 12 juni 1763 Nieuwe Pekela.
2. Stijntje (Stientje) Jurriens Poker, ged. op 1 maart 1765 Nieuwe Pekela, woonde huis nr. 285 op 27 maart 1840 Nieuwe Pekela, ovl. (ongeveer 75 jaar oud) op 27 maart 1840 Stientje Jurjens Poker, geh. met Wolter Alberts, weduwe, nalatende twee kinderen Nieuwe Pekela; Poker, Stientje Jurjens, geboren Nieuwe Pekela, gegevens in 1829:, adres Noordkant 282, Nieuwe Pekela, leeftijd 65 jaar, aangifte door Hindrik Jans Meijer, 50, ijzersmid, kerk.huw. (ongeveer 17 jaar oud) op 9 februari 1783 Nieuwe Pekela met Wolter Alberts, zn. van Albert Jurjens en Hindrikjen Wolters, ovl. op 23 september 1808 (boer, HA dochter Hendrikje) te Nieuwe Pekela; nalatende vrouw en 5 kinderen, (Wolter kerk.huw. (1) op 10 augustus 1777 Wolther Alberts x Lubbechijn Derx, beide van Nieuwe Pekela, te Nieuwe Pekela ).
3. Elsjen Jurriens Poker, geb. op 11 november 1767, ged. op 15 november 1767 te Nieuwe Pekela, ovl. (78 jaar oud) op 23 mei 1846 (Memorie van Successie: onvermogend, evenals haar erfgenamen) te Stadskanaal; aangifte door Jan Hindriks Kanning, 55, arbeider, en Hindrik Jans Spier, 28 arbeider, beide te Stadskanaal, arbeiders, kerk.huw. (resp. 29 en ongeveer 32 jaar oud) op 13 november 1796 Nieuwe Pekela met Harmannus Andries Knoppien (Knoppius), zn. van Andries Jurjens en Geesjen Jans, geb. circa 1764 te Borgercompagnie, overleden in huis nr. 296 op 30 juni 1835 te Nieuwe Pekela, ovl. (ongeveer 71 jaar oud) op 28 juni 1835, nalatend vier kinderen, te Nieuwe Pekela. Aangifte door Eerenst Hindriks Bruning, 54, winkelier, Eltje Menses Mulder, 45, schoenmaker, beide te Nieuwe Pekela.

Bronnen:

www.allegroninger.nl, Rijks Archief Groningen

www.familysearch.org

Jantje Sesselaar, geboren Nienhuis, uit Martenshoek

Het was een koude dag, die 20e maart 1888. Het vroor, de temperatuur was -1,3 graden celsius en er viel sneeuw. Van bovenstaand krantenberichtje werd het me vandaag ook een beetje koud om het hart. Een vrouw, bekend als de oude kaartlegster, stierf een kille dood. Ik wilde toch wel graag een beetje meer van haar weten. Het bleek te gaan om Jantje Nienhuis, die was getrouwd met Willem Sesselaar. En dat oud, dat is ook maar relatief: 57 jaar. Middelbaar, zou ik denken. Vier maanden na haar verscheiden hertrouwde haar weduwnaar. Lang duurde zijn nieuwe huwelijk niet: twee jaar later had ook hij het loodje gelegd.

Jantje Nienhuis, geb. 05-08-1830 Woltersum, Ten Boer, ov 20-3-1888, 57 jaar, Sappemeer dv Barteld Garbrands Nienhuis (kleermaker) x Kornelske Hindriks Poort, huwt (31 jr) op 04-08-1862 Willem Sesselaar, (25 jaar) timmermansknecht, geb. 25-05-1836 te Hoogezand, zoon van Willem Willems Sesselaar en Aaltje Kuijpers, overleden op 21-04-1890 te Hoogezand.

Huwelijksakte vermeldt: Leentje Nienhuis. Bij het huwelijk wordt zoon Johannes geëcht.

Kinderen uit het huwelijk:

• Johannes, * 19-05-1862 te Martenshoek gem. Hoogezand in onecht geboren, aangifte door Willem Sesselaar. Johannes is vermoedelijk genoemd naar de in 1859 gestorven broer van zijn vader. Gehuwd met Frouwke Nieborg; overleden op 31 december 1899 in het Kaiser Wilhelm Hospital in Eving, NRW, Duitsland;

• Willem, * 22-05-1865 te Martenshoek gem. Hoogezand, overleden op 19-07-1866 te Martenshoek gem. Hoogezand;

• Willem, * 02-07-1867 te Martenshoek gem. Hoogezand, sjouwerman 1901, (in 1901, 1904, 1909 Norg, Veenhuizen, gevangenis)

• Aaltje * 23-12-1872 te Hoogezand, overleden op 18-07-1959 te Groningen, gehuwd met Jan Lentz.

• Bareld, * 10-03-1870 te Martenshoek gem. Hoogezand, overleden op 20-06-1872 te Martenshoek gem. Hoogezand.

Weduwnaar Willem Sesselaar, timmermansknecht, zoon van WIllem Willems Sesselaar en Aaltje Kuijpers, hertrouwt op 21 juli 1888 met Jitske Smittenberg, 49, wv Pieter Venema (overleden op 23-02-1880), overleden op 16-04-1907 te Kolham gem. Slochteren dv Willem Smittenberg en Lammechien Venema.

Bronnen:
www.allegroningers.nl
historischarchief.midden-groningen.nl
www.delpher.nl
www.familysearch.com

Konraad (Conraad (1724), Conraet Harms (1743), Konraet Harms (1744)) Harmens, afkomstig uit “Rolessen uit de Graafschap van der Lippe”, ovl. na 13 augustus 1745, op die datum nog als getuige aanwezig bij HC van Etje Wessels en Sebe Geerts, Veendam;
kerk.huw. (1) op 16 januari 1724
met Annigjen Cornellis, afkomstig uit Veendam, ovl. voor 1737 (lidmaat in Veendam 1729 in Martio Annigjen Cornellis huisvr. van Conraad Harms)

Uit dit huwelijk:

1. Anna Conraads, ged. op 24 september 1724 Veendam, ovl. (hoogstens 3 jaar oud) voor 20 juni 1728.
2. Cornellis (Kornellis Konraads (1748)) Conraads, ged. op 14 oktober 1725 Veendam, otr. (ongeveer 22 jaar oud) in februari 1748 Veendam (religieus) met Marijke Sijgers, afkomstig uit Borgercompagnie.
3. Anna Coenraads (1783) Conraads (Coenraads), ged. op 20 juni 1728 Veendam, kerk.huw. (ongeveer 28 jaar oud) (1) op 6 maart 1757 Veendam met Luitjen Lucas (Winsemius), afkomstig uit Noordbroek, ovl. voor 19 oktober 1783, kerk.huw. (2) HC 731 Wildervank 15-11-1783

kerk.huw. (2) op 30 november 1731 Veendam
met Geertruijt Ferdinants, geb. Cloppenburg [Duitsland]. (hc Veendam V ll 16/11/1731.)
Lidmaten Veendam 1744, den 28 Febr. Geertruit Ferdinands Huisvrouw van Conraet Harms van de Papisten overgek.

Op 7 december 1750 verkopen zij een huis in Veendam. (RA Vll) (Bron: Database Veendam/Wildervank, Leen Lamain, Internet)

Uit dit huwelijk:

1. Harmke Koenraads Kanninga, geb. circa 1737 Veendam, woont huis nummer 38 op 25 oktober 1811 in Wildervank, winkelierse op 24 november 1811 in Wildervank, ovl. (ongeveer 74 jaar oud) op 24 oktober 1811 inWildervank (getuigen Gerrit Samuels Meihuisen, 34, koopman, Ellerus Uneken, 62, ontvanger, naaste naburen), otr. op 11 juli 1762 Veendam (religieus), kerk.huw. (ongeveer 25 jaar oud) op 1 augustus 1762 te Veendam met Harm Geerts Kanninga (Harm Mulder), geb. Odoorn, molenaar, ovl. in december 1791 Wildervank. Zij en haar man zijn aanwezig bij het opmaken van HC 15-11-1783, te Wildervank, van haar zuster Anna Coenraads.
2. Gesina Konraads, ged. op 20 november 1740 Veendam.
3. Geziena Konraads, ged. op 1 maart 1743 Veendam.
4. Johannis Konraads, ged. op 11 oktober 1744 Veendam.

Naar aanleiding van een oproepje op twitter ontving ik van Martin Hillenga een tip: Die ortsnamen des Kreises Lippe’. Dan kom je wel bij het Westfälisches Ortnamenbuch Bd. 2 (pdf). Dat document heb ik doorgenomen en op basis daarvan trek ik voorlopig deze conclusie: Misschien ver gezocht, maar toch : Rödlinghausen zou wellicht een kandidaat kunnen zijn. Beetje Duits, Gronings binnensmonds uitspreken. “Wat zeggen ie?” ‘Rolngh’sen’ = Rolessen.