Reindert Koning was een dagloner uit Westerbroek, die in armoede leefde, nooit verder dan het noorden van Drenthe kwam, in het armenhuis van Midlaren stierf en toch slechts één handdruk verwijderd was van wereldster Isadora Duncan.
Isadora was een beroemde danseres, dochter van Ierse ouders, die in Amerika geboren werd en in Berlijn, Frankrijk, Griekenland en later in de Sovjet-Unie woonde. Ze is bekend als een van grondleggers van de moderne dans.
Hoe kan ik deze twee uitersten verbinden?
Laten we beginnen door Reindert te introduceren. Op zijn twintigste werd hij, zoon van dagloners, in één nacht wees. In de nacht van 31 oktober 1848 overleden in Westerbroek zijn beide ouders, een paar uur na elkaar, vermoedelijk aan de cholera. Reinder lijkt troost te vinden bij Stijntje Jans Langbeek. In mei van het volgende jaar wordt hun eerste kind geboren en er volgen er nog twee. Stijntje heeft ook al kinderen uit haar huwelijk met Derk Reilman en nog een paar waarvan de vader onbekend is. Ze is maar liefst twintig jaar ouder dan de jonge Reindert. Al trouwen ze nooit: het zit wel goed tussen die twee, want ze blijven samen tot aan Stijntjes dood in 1878. Een goed half jaar na haar dood trouwt Reindert met de weduwe Hillegien Lamein, die ook weer aanzienlijk ouder is. Deze keer is het leeftijdsverschil ‘slechts’ 16 jaar. Als Reinder in 1890 voor de tweede keer alleen achter blijft, duurt zijn eenzaamheid wederom niet lang. Opmerkelijk genoeg is zijn nieuwe huisgenote, Jantien Iden, veel jònger dan Reindert: ze schelen maar liefst 34 jaar.
Jantien is in 1862 geboren in Anloo. Volgens het bevolkingsregister woont ze met ingang van 21 januari 1890 samen met Reinder in Zuidlaren, in het huis letter B, genummerd 62. Zij is dan 28 jaar jong, zonder beroep en Reinder is 62 jaar oud en arbeider. In 1893 krijgt Jantien een dochter. Reinder doet aangifte van de geboorte van het kind dat te zijnen huize en in zijn aanwezigheid geboren is, maar -net als bij de kinderen uit zijn eerste relatie- wordt hij niet als vader geregistreerd. Of hij daadwerkelijk de vader is, zullen we daardoor nooit zeker weten.
Toch lijkt het wel waarschijnlijk: het kind wordt genoemd naar de moeder en naar Reindert: Jantina Reinderdina Iden. De drie vormen een gezin en jaren later, in 1900, belandden ze gezamelijk in het armenhuis van Midlaren. Zowel Jantien als Reinder sterven daar.
Om de link van Reindert naar Isadora te vinden, grijpen we even terug naar de geboorteaangifte van Jantina Reinderdina Iden. Want op deze aangifte staat een getuige met een bijzondere naam: Lodewijk Antonie de Rochefort Dijk, 25 jaar oud en zonder beroep. Een exotische naam, maar deels ook niet. Een niet alledaagse naam. Hoe zou deze getuige gerelateerd zijn aan Reinder? Gebruikelijk was dat de naobers (buren) aan beide zijden van het geboortehuis de aangever ondersteunen. Mijn eerste gedachte was dan ook: zou Reinder een buurman met zo’n voorname naam hebben gehad? In het veen rond Zuidlaren? Dat kon ik me niet voorstellen. Tijd voor onderzoek. Een eerste zoektocht op google leerde dat de naam uniek is. Er is maar één persoon met deze achternaam. Inderdaad, deze getuige. Geboren als Lodewijk Antonie Dijk, in 1862, tweede zoon van Hendrik Dijk en Jeannette Henriëtte Eppoline de Rochefort. Op zijn 25e vraagt hij naamswijziging aan en bij Koninklijk besluit nummer 29 d.d. 8 april 1892 wordt dit toegekend.
De familie de Rochefort – Dijk woonde bij Verhildersum in Leens. De grootouders, Lodewijk Antonie de Rochefort en Henriette Wilhelmine Vinckers, hadden zes kinderen: vier dochters en twee zonen. Eén zoontje stierf voor het een jaar oud was en de andere, Pieter Abraham de Rochefort was sinds 1870 burgemeester van Leens en had geen nakomelingen. De familienaam zou via deze staak van de familie De Rochefort dus uitsterven. Misschien lag daar de reden voor de naamswijziging: genoemd naar de grootvader van moeders kant, die familienaam in ere willen houden. Het was onverrichterzake. Lodewijk Antonie de Rochefort trouwde pas na zijn vijftigste en kreeg geen kinderen. Er was dus uiteindelijk slechts één naamdrager en de naam ‘de Rochefort Dijk’ heeft slechts bestaan van 1892 tot 1957, het jaar waarin Lodewijk stierf en de naam met hem verdween.
Lodewijk streeft een ambtelijke carrière na en dat gaat aanvankelijk niet zo succesvol. Dankzij een transparante overheid zijn er diverse annonces te vinden waarin Lodewijk wordt voorgedragen, o.a. in Scheemda, Borger, Westerbork en Leeuwarderadeel, maar hij grijpt steeds naast de gewenste baan. In 1893 is hij werkzaam in Zuidlaren. Het is dan dat hij als getuige bij de aangifte van Jantiena Reinderdina Iden optreedt; achter zijn bureau ter secretarie vandaan geplukt, waarschijnlijk, zoals dat destijds wel vaker gebeurde.
Het lijkt erop dat hij in zijn werkzaam bestaan een eeuwige vervanger is. Wel hij wordt in 1899 secretaris van van de voorlopige Commissie voor het Waterschap over het stroomgebied der Oostermoersche Vaart. In april 1906 solliciteert hij nog naar een bestuursfunctie in Zuidlaren, maar delft hij het onderspit tegen een zekere Eggens. Later dat jaar belandt hij als vervangend ambtenaar ter secretarie in Noordwijk en maakt daar een nieuwe start. Hij wordt er ook secretaris van vereniging voor Vreemdelingenverkeer. In 1913 wordt hij benoemd als gemeente-ontvanger, een baan die hij 1930 om gezondheidsredenen neerlegt.
Noordwijk was een populaire badplaats, waar Isadora Duncan zich in 1906 tijdens haar eerste zwangerschap tijdelijk had gesetteld. Zo kwam het dat de Rochefort Dijk in zijn vervangersfunctie als ambtenaar ter secretarie, op 26 september 1906 getuige is bij de geboorteaangifte van het meisje Duncan Duncan. Formeel wordt het kind ingeschreven als dochter van Isadora Duncan, kunstenares, woonachtig te Berlijn en krijgt het de voornaam “Duncan”. Later wordt het kind Deirdre genoemd. In 1913 komt het meisje samen met haar broertje en hun gouvernante dramatisch om het leven.
De auto waarin zij zaten is in Parijs betrokken bij een botsing en als de chauffeur uitstapt om de auto weer aan de praat te krijgen, vergeet hij de handrem aan te trekken. De auto met de kinderen en hun kindermeisje rolt de Seine in en de inzittenden komen om het leven. Alsof dit niet genoeg drama is, sterft Isadora Duncan zelf ook bij een bizar auto-ongeluk: als de auto waar ze is ingestapt wegrijdt, komt de shawl die ze om haar nek heeft gewikkeld met één uiteinde tussen de naven van een wiel. Ze wordt uit de auto geslingerd en meters meegesleurd. Waarschijnlijk is ze op slag gestorven, door een gebroken nek.
Zeer waarschijnlijk heeft Lodewijk Antonie de Rochefort Dijk, getuige bij de geboorteaangifte van de kinderen van zowel Reindert als Isadora Duncan, een of meer krantenberichten over de drama’s rond Isadora Duncan gelezen. Dan heeft hij toen vast nog eens teruggedacht aan de aangifte van het meisje Duncan. Aan de geboorteaangifte van Jantina door Reindert Koning in Zuidlaren heeft hij vermoedelijk nooit meer een gedachte gewijd…
Kwartierstaat Lodewijk Antonie de Rochefort Dijk
Meer over Isadora Duncan: https://nl.wikipedia.org/wiki/Isadora_Duncan
Geraadpleegde bronnen:
- Family lore;
- Rijks Archief Groningen – allegroningers.nl;
- Rijks Archief Drenthe – alledrenten.nl;
- www.erfgoedleiden.nl
- Koninklijke Bibliotheek – kb.nl;
- Krantenarchieven – delpher.nl;
- Blog Noordwijk – https://hetnoordwijkblog.com/2007/05/29/78-isadora-duncan-en-de-villa-maria-ii/
- https://europeupclose.com/article/isadora-duncan-athens/
met dank aan Geneatine, voor het kritisch lezen.
© www.yinnar.nl : overname uitsluitend met instemming van auteur, na schriftelijke toestemming en met bronvermelding.