Blog

Richtje Johannes Hansma was de oudtante van mijn overgrootvader Albert Hansma.

Zij werd gedoopt als ‘Richtje’. Of de dominee daar een fout gemaakt heeft, zullen we nooit weten, maar ze moet zijn vernoemd naar haar grootmoeder van moederszijde en dat was een Rikstje. Gedurende de rest van haar leven komt de naam in beide vormen voor en daarnaast ook in andere spelling. Maar in de akte van naamsaanneming 1811 van Blija neemt haar vader Gosse Johannes de familienaam Hansma aan voor zijn dochter Rixtje (10) en zoon Johannes (4). En Gosse zou toch zeker wel hebben geweten hoe zijn dochter was genoemd?

In 1830 was Richtje naaister en woonde zij, als 27-jarige vrijgezel, nog bij haar ouders in Wanswerd. Volgens Friese overleveringen zou ze dan ‘in de #voddenmand’ moeten. Dat was het lot van vrouwen, die op 26-jarige leeftijd nog ongetrouwd waren (alhoewel soms ook 28 jaar werd aangehouden, het spande er dus om!). Wat een akelige manier van denken over vrijgezelle vrouwen! Maar de eerlijkheid gebiedt te melden, dat er destijds voor vrouwen weinig andere economische kansen waren dan het huwelijk.

In 1832 kwam er alsnog verandering in haar situatie, toen ze trouwde met de weduwnaar Jan Derks Bloem uit Oenkerk. Jan was vijf jaar jonger. Hoe gaan die die dingen? Jan’s eerste vrouw stierf in het kraambed, nog maar twintig jaren jong. Was er een koopman of bekende die tegen Jan Derks zei “Ik weet nog wel iemand voor je!”? Of zou Richtje van het geval gehoord hebben en op de weduwnaar zijn afgestapt? Het maakt niet uit: ze vonden elkaar en er werd getrouwd. Negen maanden later werd hun eerste kind geboren. Er zouden er nog zes volgen, waarvan de laatste werd geboren in 1848. Toen moet Richtje de overgang al aardig hebben genaderd, als 47-jarige!

Het echtpaar Bloem-Hansma is uiteindelijk bijna 50 jaar gehuwd geweest.

Gezinsstaat Rixtje/Richtje Hansma

Richtje Gosses (Rigtje, Riksje, Rixtje, Rikstje) Hansma, dr. van Gosse Johannes Hansma en Minke Martens Miedema, geb. op 9 feb 1801 Wanswerd, ged. Ned.Herv op 8 mrt 1801 Wanswerd, naaister op 17 mei 1832 Wanswerd, ovl. (79 jaar oud) op 8 feb 1881 Murmerwoude, Dantumadeel,

otr. Ferwerderadeel, tr. (resp. 31 en ongeveer 26 jaar oud) (Burgerlijke Stand) Burgerlijke Stand op 17 mei 1832 Ferwerderadeel,

met Jan Derks Bloem, zn. van Dirk Jans Bloem en Aafke Rinkes Nollides, geb. in 1806 Deinum, arbeider en dagloner, ovl. (ongeveer 77 jaar oud) op 14 jan 1883, in Murmerwoude, Dantumadeel. Hij was op zijn 22e weduwnaar van Jeltje Aukes geworden. Ten tijde van zijn huwelijk was hij 26 jaar oud.

Haar vader Gosse Johannes (50 jaar oud) was aanwezig bij het huwelijk, toestemming gevende. Ook haar broer Johannes was als getuige tegenwoordig. Ook Jan Derks vader, Derk Jans Bloem was aanwezig als getuige, evenals Willem Sijzes Sikma, een zwager van Jan Derks.

Uit dit huwelijk:

• Minke Jans Bloem, geb. op 16 feb 1833 Oenkerk, ovl. (70 jaar oud) op 2 mei 1903 Akkerwoude.

• Dirk Jans Bloem, geb. op 22 mrt 1835 Oenkerk, ovl. (38 jaar oud) op 28 januari 1865, Murmerwoude, tr. (resp. 27 en ongeveer 22 jaar oud) op 15 mei 1862 Dantumadeel Aafke Eebeles Bijlstra, dr. van Eebele Jemkes Bijlstra en Martje Durks van Teyens, geb. in 1840 Aalsum, ovl. (ongeveer 81 jaar oud) op 8 jun 1921 Aalsum.

• Gosse Jans Bloem, geb. op 4 dec 1836 Oenkerk, ovl. (66 jaar oud) op 21 jun 1903, arbeider, Dantumadeel, tr. (resp. 36 en ongeveer 33 jaar oud) op 1 mei 1873 Dantumadeel Aafke Eebeles Bijlstra (w.v. zijn broer Dirk)

• Rinkje Jans Bloem, geb. op 25 jul 1839 Oenkerk, ovl. (25 jaar oud) op 2 mrt 1865 ( ev Gijsbertus Riedstra) Giekerk.

• Annegie Jans Bloem, geb. op 15 apr 1843 Oenkerk, ovl. (77 jaar oud) op 13 jan 1921 (ev Cornelis Sikma) Ijsbrechtum. Woonde in Roodkerk.

• Grietje Jans Bloem, geb. op 17 mrt 1845 Oenkerk, ovl. (69 jaar oud) op 28 feb 1915 (ev Gerben Harkes van der Meulen) Dantumawoude.

• Johannes Jans Bloem, geb. op 30 sep 1848 Murmerwoude, Dantumadeel, ovl. (69 jaar oud) op 22 sep 1918 Akkerwoude, koopman, (ev Sjoerdje Steensma).

In het gezin van Richtje en Jan Dirks groeide ook het dochtertje uit het eerste huwelijk van Jan op.

• Jeltje Aukes van der Meulen, dr. van Auke Haijes van der Meulen en IJttje Sipkes, geb. in 1808, ovl. (hoogstens 20 jaar oud) voor 2 nov 1828 in haar huis nr.88 te Oenkerk Oenkerk, tr. (resp. ongeveer 20 en ongeveer 22 jaar oud) op 27 sep 1828 Tietjerksteradeel, met Jan Derks Blom, zn. van Dirk Jans Blom en Aafke Rinkes Nollides, geb. in 1806 Deinum, ovl. (ongeveer 77 jaar oud) op 14 jan 1883 Murmerwoude, Dantumadeel. Uit dit huwelijk:

• 1. Afke Jans Blom, geb. op 30 okt 1828 Oenkerk, ovl. (78 jaar oud) op 9 feb 1907 (wv Johannes Liebes Wiersma) Oenkerk.

# Context Voddenmand:

uit Friesland’s VOLKSLEVEN, van vroeger en later, bijeengebracht door Waling Dykstra, eerste deel, pagina 201/202

Evenals overal in de wereld, komen ook in Friesland wezens voor, die men oude vrijers en oude vrijsters pleegt te noemen. Deze worden hier verwezen tot de voddenmand. Zelfs heb ik meermalen hooren bepalen dat iemand, die op zesentwintigjarigen leeftijd nog ongetrouwd is en geen uitzicht op trouwen heeft, zonder genade in de voddenmand moet. Anderen zeggen dat men tot den achtentwintigjarigen leeftijd den tijd heeft. Iedere degelijke huismoeder houdt er een voddenmand op na, waarin zij alle nietswaardige lappen en lorren, die de huishouding afwerpt, verzamelt. Is de mand vol, dan mag de dienstmeid het rommeltje verkoopen en de weinige centen die zij er voor krijgt, voor zich behouden. Denk eens aan, welk eene vergelijking! Eene zuinige huisvrouw schudt haar voddenmand wel eens door om te zien of er soms nog iets bruikbaars in is. Vindt zij een geschikten lap dan krijgt deze eene meer eervolle bestemming dan het andere boeltje.

— Gebeurt het dat er kort na elkander eenige oude vrijers en vrijsters trouwen, dan zegt men schertsend : « Nu wordt de voddenmand weêr eens doorgeschud. » Men stelt zich bij deze vergelijking voor, dat de ongelukkigen door eene zeef vallen en zoo in de mand terecht komen. Deze zeef, zegt men, heeft enkele groote gaten waarvoor ieder op zijne hoede moet zijn om er niet door te glijden. Bij het landbouwbedrijf zijn zeven in gebruik van dik perkament, wel sterk, maar door langdurig, veelvuldig gebruik kunnen ze toch scheuren. Dan moeten ze gelapt worden. Krijgt een meisje nooit aanzoek van vrijers, dan wordt zij wel eens geplaagd, ooravl op zondagavond, en schertsend wordt haar het voorstel gedaan : als zij toch eens wil « opzitten » , kan zij wel op blijven zitten de zeef te lappen, omdat zij anders toch gevaar loopt er door en in de voddenmand te vallen.

• Als te Leeuwarden een meisje achtentwintig jaar wordt zonder een vrijer te hebben, moet zij naar het Juffersreedsje. Waarom? Dit weet misschien niemand te zeggen. Het Juffersreedsje is een smalle kleiweg nabij de stad aan den zwolschen straatweg.
• — Ook zegt men : als iemand achtentwintig jaar wordt, treedt hij het lange jaar in; ingeval hij dan nog niet getrouwd is en niets doet verwachten, dat hij eerlang zal trouwen, zal hij wel ongetrouwd moeten blijven.

• Foto: Wikipedia: Beschrijving: Beschrijving Nederlands: De Romaanse Sint Bonifatius kerk uit omstreeks 1200 van de voormalige gemeente Murmerwoude in Damwoude in Friesland. Monumenten nummer 11675
• Dit is een afbeelding van een rijksmonument met nummer 11675
• Datum 19 augustus 2010
• Bron Eigen werk
• Auteur Jan dijkstra
• Objectlocatie 53° 17′ 25,69″ NB, 5° 59′ 49,51″ OL Deze en andere afbeeldingen in: OpenStreetMap – Google Earth

Onderzoek: Rijksarchieven Friesland, Groningen

Copyright: Onderzoek vraagt veel tijd en aandacht: neemt u gegevens van deze site over, dan wel met bronvermelding en alleen met vooraf verkregen toestemming. Naar mijn persoonlijke verhalen mag u verwijzen (maar niet kopiëren om ze vervolgens op uw site of periodiek weer te geven, want dan gaan we even afrekenen).