Blog

In het blog over Gerard ten Berge, rentmeester van Stad en Provincie Groningen worden zijn beide huwelijken in Nederland genoemd. Het eerste huwelijk betrof dat met Anna Birza. Op het tweede kom ik terug in een ander blog.

Anna Birza en Gerhard Hendrick ten Berge sluiten op 01-12-1662 te Groningen een huwelijkscontract¹. Er wordt vervolgens ondertrouwd op 6 december 1662 en een goede maand later, op 6 januari 1663 wordt het huwelijk in Groningen voltrokken door dominee Hatsveld². Voor Anna is vertegenwoordigd de servijsmeester Stulling³. Anna was 19 jaar jong, slechts een jaartje ouder dan haar eveneens piepjonge bruidegom.

Anna is gedoopt als Annechien, op 31 december 1643, als dochter van de heer Secr. J. Birza⁴ en Lammechien van Heeck in de Oosterstraat.

Haar vader was stadssecretaris Johannes Birza, geboren op 15 maart 1606 als zoon van Lubbert Birza en Catharina Belta. Dit echtpaar trouwt in Groningen, 23-09-1603, als Lubberdt Roleffs (+v.1649) en Trijne Harders. Haar vader was Harder Peters aka Maeler, heraldisch schilder en hofschilder⁵. Trijne’s broer, Peter Belta, was ook schilder en maakte oa een portret⁶ van Ubbo Emmius. Nog meer over deze familie is te lezen op het blog van Groninganus, in de reactie op het blog over Zwarte Jan.

Lubbert en Catharina woonden op de hoek Poelestraat-Oosterstraat. Lubbert Roelfs Birza bekleedde diverse belangrijke posities in de Stad Groningen. Zoon Johannes werd geboren op 15 maart 1605. Hij kreeg een opleiding aan de Latijnse school in Groningen en studeerde achtereenvolgens in Groningen (1624, filosofie) en Leiden (1627, rechten). Hij deed na zijn studies nog een zogenaamde academiereis naar o.a. Frankrijk en Engeland, en werd aan een buitenlandse hogeschool bevorderd tot doctor in de rechten. In 1632 keerde hij terug in Groningen. Daar werd hij gedurende tien jaren stadssecretaris. Hierna werd hij lid van de stedelijke raad, en aldus een magistraat van de stad. Hij is lid geweest van het college van Gedeputeerde staten, en in 1648 lid van de admiraliteit. In 1649 werd hij curator van de academische hogeschool. Dat bleef hij maar kort, want hij stierf op 7 april 1649, 44 jaar oud.^{7 8}

Anna’s moeder was Lammegien van Heeck[e], geboren in Groningen, lidmaat van de Hervormde kerk in september 1634, wonende in de Poelestraat, overleden in Groningen in December 1644 of januari 1645.
Lammegien trouwde 1) 1636, procl. Gron. 30 Juli met Popco Tammen, geboren in de Ommelanden, student in Groningen, ingeschreven op 7 Juni 1624, medegecommiteerde der Provinciale rekenkamer 1636-‘39, overl. 1639, waarschijnlijk een zoon van Tammo Popkens tho Meerum en Hyltien Reinties Halsma.
tr. 2) te Groningen op 25 september 1641 met Johannes Birza, geb. Gron. 15 Maart 1605, zie verder hierboven. Zij woonden in de Oosterstraat.
Lammegien was een dochter van Jan van (H)Eeck, koopman te Groningen, zoon van Geert van (H)Eeck, later ook raadsheer, doch afgezet, overleden in Groningen op 5 januari 1631, en Annegien Tjassens, dochter van Haijo en Lammegien van Wieringe, overleden voor 29-12-1636. Johan was eigenaar van een huis aan de Ossenmarkt. Johan en Annegien trouwden op 31 maart 1611 in Groningen. Er zijn drie kinderen bekend uit dit huwelijk: Lammegien, Hillegien (zij maakte bij testament haar bezittingen over aan de kinderen van haar overleden nichtje Anna ten Berge-Birza; en Geert, + voor 1670.⁹

Anna overlijdt rond 1670, in 1671 wordt er een acte van scheiding van goederen opgemaakt omdat Gerhard hertrouwt.
Hij krijgt o.a. het huis in de Oosterstraat in Groningen.

Voetnoten:

1. [1 Staten van Stad en Lande, 1594 – 1798 3180 – Huwelijkscontract tussen rentmeester Gerhard Hendrick ten Berge en Anna Birza, 1662;] ↩︎
2. Wilhelmus Hatsfeld, of Hatz, predikte in Eck, 1640 in Breukelen, 1643 veldprediker, 1646 in Hoorn, 1651 in Groningen. Gestorven op 2 november 1669, 66 jaar oud. Bron: De Navorscher: Een middel tot gedachtenwisseling en …, Volumes 1-17 ↩︎
3. Dat was waarschijnlijk de echtgenoot van Annas tante Anna Birza: Duijrt Stollinga. Een servijsmeester, (servysmeester, serviesmeester, servitimeester): persoon belast met de regeling van de inkwartiering van militairen bij burgers. (stichtingbehoudvanoud.nl)
   Anna was gehuwd met Duijrt Stollinga
   K. Lubbert, Groningen, Oosterstraat, 02-09-1646
   K. Duirt (reg. Luirt) Groningen, Oosterstraat, 30-05-1648
   K. Annetjen, Groningen, Oosterstraat, 18-08-1650
   K. Jan, Groningen, Oosterstraat, 28-10-1652, + 22-05-1656
   K. Lammetjen Groningen, Ebbingestraat, 09-08-1654
   K. Jan, Groningen, Ebbingestraat, 22-05-1656
   K. Trijntjen, Groningen, Herestraat, 01-09-1659 Duijrt Stollinge, Annichjen Birse
   Duirt Stullinga was eerder getrouwd met Etjen van Wieringa, 03-10-1640, Groningen ↩︎
4. Schrijfwijzen: Birza, Byrza, Birsa, Birze ↩︎
5. University of Amsterdam, Amsterdam Centre for the Study of the Golden Age, ECARTICO, Linking cultural industries in the early modern Low Countries, ca. 1475 – ca. 1725. https://www.vondel.humanities.uva.nl/ecartico/persons/3656
   Also: https://rkd.nl/nl/explore/artists/37734
   Een zoon van Harder Peters was ook schilder, Peter Belta. O.a. portret van Ubbo Emmius: De verhalen van Groningen, Ubbo Emmius ↩︎
6. Olieverfschilderij door Peter Belta in het Gemeentearchief Groningen, deelnemer Beeldbank: Groninger Archieven. ↩︎
7. Birza, Bijdragen tot de geschiedenis en oudheidkunde by Gozewijn Acker Stratingh, uitgave J.B. Wolters, 1871, Harvard University. https://archive.org/details/bijdragentotdeg08stragoog; ↩︎
8. Baaren, K. van der, “Het geslacht Birza : stamreeks van 1589 tot 1946”. [S.n.],1947. Geraadpleegd op Delpher op 23-03-2023, https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB28:007635000:00001 ↩︎
9. De Nederlandsche Leeuw, maandblad van het koninklijk Nederlandsch genootschap Voorgeslacht- en wapenkunde, gevestigd te ‘s Gravenhage, 56e jaargang 1938. De Groninger geslachten van Heeck en Eeck, door Mr. H.L. Hommes, blz 2; ↩︎