Blog

Het was weer eens zover: al scrollend trof ik een krantenberichtje met opmerkelijke inhoud aan dat tegelijkertijd iets van herkenning opriep. Zowel de naam van de hoofdrolspeler als de inhoud van het korte artikeltje waren reden om me er eens even in te verdiepen.

Gerbrand Drent gaf naar eigen zeggen zijn 29e kind aan. Gerbrand (of eigenlijk Garbrand) is een voornaam die in een bepaalde doopsgezinde familie vaak voorkwam, begin 19e eeuw en daar zijn oorsprong vindt bij Garbrand (Germt, Garmt) Hindriks Kremer. Diens dochter Leentje Garms Kremer trouwde met een Timmenga. Herkenning, dus. De Gerbrand Drent in het krantenartikel is een zoon van Leentjes zuster Tijbigje.
Dan de inhoud: het feit dat deze man 29 kinderen zou hebben, dat is toch schier ongelooflijk. Dat moest wel even geverifieerd worden. En al doende was die mythe snel doorgeprikt. Sterker nog, ik stuitte op – zoals Engelsen dat zo mooi noemen – enkele ‘sordid details’. Gerbrand was een veenkoloniale Woody Allen, als het ware.

Het artikel spreekt van drie echtgenotes en de respectievelijke kinderen uit de desbetreffende huwelijken. In zijn eerste huwelijk ‘kreeg hij 7, in zijn tweede huwelijk 9 kinderen’ en ‘hij heeft thans zijn derde vrouw die hem 13 kinderen schonk’. Daar gaan we dan!

Gerbrand Hindriks Drent is een zoon van Hindrik Berents Drent en Tijbigje Gerbrands Kremer. Hij is geboren op 15 augustus 1826 geboren in huis 316 te Nieuwe Pekela. Zijn moeder was eerder gehuwd geweest met Albert Hoving (+1822) en had in dit huwelijk twee kinderen, Hindrik en Janna, gekregen, waarvan Janna jong overleed. Gerbrand kreeg nog een volle zuster, Janna Hindriks Drent, geboren op 15 juni 1828 in huis 319 in Nieuwe Pekela.

Gerbrand trouwde voor de eerste keer in 1852, op 24 december met Harmke Berends Mulder. Hij was toen 26 jaar oud, werkte als arbeider en zijn bruid was een weduwe van 44 jaar. In dit huwelijk werden geen kinderen geboren. Wel was de bruid moeder van zeven kinderen uit haar eerste huwelijk met Tamme Derks van der Wal. In het krantenbericht worden deze dus aan Gerbrand toegeschreven. Het huwelijk tussen Harmke en Gerard wordt uiteindelijk op 26-07-1859 te Nieuwe Pekela op last van de arrondismentsrechtbank ontbonden, op grond van overspel door Gerbrand gepleegd met de weduwe van Lubbert Kram. Lubbert was in 1855 overleden, zijn weduwe was Aaltje Hindriks Blauw. Ten tijde van de scheiding was zij 43 en Gerbrand 33 jaar.

Na deze scheiding lag de weg vrij voor echtgenote nummer twee, Aaltje Nieweg. Zij was sinds 1855 weduwe van Freerk Stam. Een paar maanden na de scheiding vond dit huwelijk plaats, op 10-09-1859 te Nieuwe Pekela. Aaltje bracht uit haar eerste huwelijk vijf kinderen mee en samen met Gerbrand kreeg ze er nog vier. En daar hebben we dus de 9 kinderen uit het tweede huwelijk!

Maar nu wordt het echt juicy… ;)

De oudste dochter van Aaltje en Freerk Stam, Grietje, is 13 jaar oud als haar moeder hertrouwt. Ze heeft een jonger broertje en twee zusjes. Het jongste zusje is acht maanden oud als hun vader overlijdt. Grietjes moeder krijgt met stiefvader Gerbrand vervolgens dus nog vier kinderen, respectievelijk in 1860, 1862, 1863 en 1866. Máár in 1864 wordt Aaltje ook oma! Grietje, dan 18 jaar oud, krijgt een dochter: Aaltje Stam. De aangifte wordt gedaan door Grietjes stiefvader Gerbrand. Twee jaar later, in 1866, is de familie verhuisd naar Onstwedde, de Horsten, bij Musselkanaal en daar bevalt Grietje op 6 augustus van (klein)zoon Jan Stam. Drie weken later bevalt Aaltje op 22 augustus van dochter Tiebechiena Gerbrandina Drent. Moeder en dochter waren dus tegelijkertijd zwanger en zeer waarschijnlijk van dezelfde man. Zou Aaltje toen al hebben geweten…?

In 1869 vinden we het gezin terug over de provinciegrens in Valthermond, waar Grietje bevalt van haar derde kind, Frederika. Aaltje Nieweg geeft dit kind aan bij de gemeente Odoorn. Vanaf 1869 krijgt Grietje Stam nog 9 kinderen, die allen door Gerbrand worden aangegeven, en waarvan de nog levenden uiteindelijk in 1894 door Grietje wettelijk erkend worden.
We kunnen alleen maar raden wat dit voor het huwelijk en het gezin betekende. Maar Gerbrand, een dertiger met zijn stiefdochter, tiener… Hij heeft blijkbaar geen schaamte gevoeld. Integendeel, voor mij lijkt het krantenartikel meer op pochen.

Gerbrand en Aaltje zijn niet gescheiden. Het huwelijk werd ontbonden door het overlijden van Gerbrand in 1906. Aaltje trof ik in de bevolkingsregisters aan, inwonend bij haar dochter Frouwkje van Klinken-Stam, tot 7 februari 1899 in Odoorn, en vanaf die datum met het gezin van Klinken in Emmen.

Over Grietje valt nog wel iets extras te melden. Haar zuster Hemmechien was drie keer getrouwd geweest, respectievelijk met Egbert Leitsma, Jan Boswijk en met Abel Dekker. Ze overleed op 16 februari 1912 in Groningen. Haar weduwnaar, Abel Dekker, was inmiddels ook drie keer getrouwd geweest. Eerst met Grietje Bakker en daarna met Fennechien Akkerman. Op 12 september 1913 trouwde Grietje met haar zwager Abel in Odoorn. All in the family! Op 67-jarige leeftijd was ze dan toch nog de bruid.

Het krantenbericht was uiteindelijk dus schromelijk overdreven. Gerbrand had wel veel kinderen, maar het aantal blijft toch echt steken op 16 in totaal. De genoemde 13 heb ik niet kunnen vinden, de teller staat op 12. Ook meer dan genoeg!
Er was ook geen derde echtgenote. Er was een jonge stiefdochter…

---

Gerbrand Drenth, arbeider

* 15-08-1826, Nieuwe Pekela

+ 28-03-1906 Valthermond, gem. Odoorn, 79 jaar, aangifte door Albert Schrik en Albert Zijlma, Valthermond

Aaltje Nieweg

*11-09-1822 te Oude Pekela

+ 10-04-1908 te Emmen, 85 jaar, overlijdensaangifte van Aaltje werd door Geert Dijkstra en Hendrik op t Ende gedaan. Ze was weduwe van Germ Drent, eerder van Freerk Stam, 85 jaar oud, verdere gegevens onbekend.

Gerbrand. 1e Huwelijk.
Datum: 24-12-1852 Plaats: Nieuwe Pekela
Bruidegom Gerbrand Drent (arbeider) leeftijd 26 jaar, geboren te Nieuwe Pekela, zv Hindrik Berends Drent en Tiebegien Gerbrands Kremer
Bruid Harmke Reinders (arbeidster) leeftijd 44 jaar, geboren te Midwolda,dv Berend Reinders en Antje Hindriks
Diversen: weduwe van Tamme Derks van der Wal, aka (Harmke Berends Mulder)

Bruid 1. Eerste huwelijk
Tamme (Tammo) Derks van der Wal (arbeider), geboren 26-04-1800 te Oostwold, overleden op 23-10-1848 (leeftijd 47 jaar) te Nieuwe Pekela, gehuwd op 07-08-1831 te Midwolda met Harmke Berends Mulder, (Harmke Beerends Mulder) geboren te Midwolda, overleden op 04-05-1906 (leeftijd 98 jaar),te Nieuwe Pekela, vader Berend Reinders, moeder Anneke Hindriks, overleden echtgenoot Tamme Derks van der Wal. Kinderen:

1. Geertje van der Wal, geboren 13-08-1831 te Oostwold, gem. Midwolda, overleden op 10-06-1931 te Nieuwe Pekela.
2. Beerend van der Wal, 3-11-1833 Oostwold, Midwolda, overleden op 12-07-1913 te Wildervank, geh. Frouwke Knip
3. Derk van der Wal, 5-4-1836 Oostwold, Midwolda (fabrieksarbeider), leeftijd 67 jaar, overleden op 05-02-1904 te Ommelanderwijk gem. Veendam, geh. Trollisa Beekman
4. Annechien van der Wal, 31-5-1838, geboren te Midwolda, overleden op 07-01-1929 te Veendam.
5. Hendrik van der Wal geboren 11-07-1841 te Nieuwe Pekela,overleden op 27-05-1931 te Nieuwe Pekela, geh. Maria Kanter
6. Grietje van der Wal geboren 28-11-1844 te Nieuwe Pekela, overleden op 10-06-1931 te Nieuwe Pekela.
7. Tammo van der Wal (posthuum geboren) geboren 14-07-1849 te Nieuwe Pekela,overleden op 13-06-1921 te Groningen.

Bruid 1. Tweede huwelijk
Datum: 24-12-1852 Plaats: Nieuwe Pekela
Bruidegom Gerbrand Drent (arbeider) leeftijd 26 jaar, geboren te Nieuwe Pekela, zv Hindrik Berends Drent en Tiebegien Gerbrands Kremer
Bruid Harmke Reinders (arbeidster) leeftijd 44 jaar, geboren te Midwolda,dv Berend Reinders en Antje Hindriks
Diversen: weduwe van Tamme Derks van der Wal, aka (Harmke Berends Mulder)

Gerbrand. Bruid 1. Scheidingsgrond eerste huwelijk
Overlijdensakte(Akte)datum: 23-08-1855 Plaats: Nieuwe Pekela
Overledene Lubbert Geerts Kram (arbeider), geb. 21-4-1794 te Nieuwe Pekela, leeftijd 62 jaar, geboren te Nieuwe Pekela, overleden op 22-08-1855 te Nieuwe Pekela echtgenote Aaltje Blaauw, overleden echtgenote Marchien Reints Krubbe; vader Geert Klaassens Kram moeder Anna Menses; Bruid
Aaltje Hindriks Blauw, geboren 06-07-1806 te Oude Pekela, dv Hindrik Willems Blauw (schipper) en Trientje Wolters de Jonge.

Gerbrand. Bruid 1. Echtscheiding eerste huwelijk
Echtscheiding datum: 26-07-1859, Nieuwe Pekela
Bruidegom Gerbrand Hindriks Drenth
Bruid Harmke Berends Mulder

Bruid 2. Eerste Huwelijk
29-05-1845 Plaats: Hoogezand Soort akte: huwelijk
Bruidegom Freerk Stam (smidsknecht), zv Jan Freerks Stam (kleermaker) en Hemke Harms, geboren 25-01-1819 te Beerta, (Freerk Jans Stam (smid) overleden op 10-09-1855 te Nieuwe Pekela.
Bruid Aaltje Nieweg leeftijd 22 jaar, geboren 11-09-1822 te Oude Pekela, dv Hindrik Omges Nieweg (koopman) en Grietje IJzebrands Klatter, overleden op 10-04-1908 te Emmen.
Kinderen:
1.Dochter Grietje Stam, geboren 08-04-1846 te Kalkwijk gem. Hoogezand, overleden te Eindhoven 29 juni 1924, aangifte door twee verplegers, 78 jaar.
2.Dochter Hemmegien Stam, geboren 31-05-1848 te Wildervank, gehuwd met Egbert Leitsma (+), Jan Boswijk(weduwnaar van Marchien Warta)(+), Abel Dekker (huwt later zijn schoonzuster), overleden op 16-02-1912 te Groningen.
3.Zoon Jan Stam geboren 10-01-1850 te Wildervank, overleden op 03-01-1851 te Stadskanaal gem. Wildervank.
4.Zoon Jan Stam geboren 19-01-1853 te Stadskanaal gem. Wildervank, gehuwd met Trientje Schrik (+), Affien Smid, overleden op 09-06-1938 te Kavelingen (Odoorn); oud: 85 jaar
5.Dochter Aaltje Stam geboren 17-01-1855 te Nieuwe Pekela, Overledene Aaltje Stam (arbeidster) leeftijd 17 jaar, geboren te Nieuwe Pekela, overleden op 20-05-1872 te Musselkanaal gem. Onstwedde

Gerbrand. Bruid 2. Tweede huwelijk.
Datum: 10-09-1859 Plaats: Nieuwe Pekela
Bruidegom Gerbrand Drent (arbeider) leeftijd 33 jaar, geboren te Nieuwe Pekela, zv Hindrik Berends Drent en Tiebegien Gerbrands Kremer (arbeidster), gescheiden van Harmke Berends Mulder
Bruid Aaltje Nieweg (winkelierster) leeftijd 36 jaar, geboren te Oude Pekela, Hindrik Omges Nieweg en Grietje IJzebrands Klatter, weduwe van Freerk Jans Stam.
Dit echtpaar blijft getrouwd tot aan het overlijden van Gerbrand in 1906.
1.Zoon Gerbrand Drent geboren 04-11-1860 te Nieuwe Pekela, overleden op 09-03-1862 te Nieuwe Pekela.
2.Dochter Tiebegina Drent, 4-3-1862, Nieuwe Pekela, leeftijd 23 dagen, geboren te Nieuwe Pekela, Tiebegiena Drent, overleden op 24-03-1862 te Nieuwe Pekela.
3.Dochter Gerbrandina Tibegina Drent geboren 17-06-1863 te Nieuwe Pekela, beroep: zonder, overleden op 12-02-1949 te Valthermond (Odoorn); oud: 85 jaar, dochter van Gerbrand Drent en Aaltje Nieweg
4.Dochter Tibechina Gerbrandina Drenth geboren 22-08-1866 te Musselkanaal gem. Onstwedde, overleden op 21-11-1867 te Musselkanaal gem. Onstwedde.

“Bruid” 3. Eerste “huwelijk”
Grietje Stam, geboren 08-04-1846 te Kalkwijk gem. Hoogezand, overleden te Eindhoven 29 juni 1924, aangifte door twee verplegers, 78 jaar. Grietje blijft tot haar 67e ongehuwd en krijgt op haar 18e haar eerste van 12 kinderen. En het lijkt erop dat ze alle twaalf van haar stiefvader Gerbrand zijn… Op één na doet hij alle aangiften. In 1894 erkent Grietje een aantal kinderen officieel als de hare.
1.1 d. Aaltje Stam, 1-10-1864 Nieuwe Pekela, aangifte door Gerbrand, 37 jr], overleden op 01-11-1950 te Dennenoord (Zuidlaren); oud: 86 jaar geh. Jans Kuilman (+), Hendrik Bos (+)
1.2 z. Jan Stam, 06-08-1866 Horsten gem. Onstwedde Bijzonderheden: kind aangegeven door Gerbrand Drenth (39 jr, won. Horsten) geboren 06-08-1866 te Horsten gem. Onstwedde Moeder Grietje Stam] Grietjes moeder Aaltje is tegelijkertijd zwanger, en bevalt op 22 augustus van een kind.
1.3 d.Frederika Stam, 6 maart 1869, Horsten gem. Onstwedde aangifte door Aaltje Nieweg;overleden op 16-08-1931 te Valthermond (Odoorn); oud: 62 jaar, geh. Evert Springer
1.4 z. Gerbrand Stam, 20-11-1871 (133) Exloermond, zv Grietje, aangifte door Gerbrand Drenth, 45, arbeider.Odoorn
1.5 d. Frouwkje, Frouwke 23-3-1874, Exloermond,aangifte door GD, 48, arbeider;Odoorn, overleden op 26-03-1931 te Exloermond (Odoorn); oud: 80 jaar geh Met Sijbrand Aiken (+), Willem van Klinken (+) en Albert Smit (+)
1.6 d. Tiebegiena Gerbrandiena Stam, 13-10-1876, Exloermond, Odoorn, aangifte door GD, 50, arbeider;Odoorn erkend door moeder 4-11-1894
1.7 d. Emmechiena Egberdiena Stam, 10-4-1879, Exloermond, Odoorn, aangifte door GD, 53, arbeider;Odoorn erkend door moeder 4-11-1894,overleden op 03-05-1953 te Odoorn; oud: 74 jaar, geh. Berend Jonkman
1.8 z. Hendrik Stam, Valthermond 11-1-1882, aangifte door GD, 55, arbeider;Odoorn erkend door moeder 4-11-1894
1.9k. 23-7-1884 Valthermond, ovl
1.10 z. Geert Hille Stam, Valthermond, 26-2-1886, aangifte door GD, 60, arbeider;Odoorn erkend door moeder 4-11-1894,
1.11 d. Grietje Stam, Valthermond 10-8-1888, aangifte door GD, 64, arbeider;Odoorn erkend door moeder 4-11-1894
1.12 z.Berend Odoorn, 14-01-1891, aktenummer 11 Berend Stam, geboren te Valthermond (Odoorn) op 12-01-1891, zoon van NN NN, en Grietje Stam. Aangifte door GD 64. verleden op 26-07-1891 te Valthermond (Odoorn); oud: 6 maand, zoon van NN NN en Grietje Stam; beroep: zonder .

Grietje woonde begin 1900 met haar dochter Grietje in Valthermond.
Odoorn, Bevolkingsregister Deel 3, 1900-1938 (toeg. 2001.18; nr. 23)

“bruid” 3. “Tweede huwelijk” (officieel eerste huwelijk)
Grietje trouwt na het overlijden van haar partner (en nog immer wettelijke stiefvader) Gebrand Drent met haar zwager, die weduwnaar is van haar zuster Hemmechien Stam. Huwelijk, Odoorn, 12-09-1913, aktenummer 68. Dispensatie van koningin Wilhelmina.

Bruidegom Abel Dekker, geboren te Muntendam; leeftijd: 71 jaar; woont Ter Apel (Vlagtwedde), zoon van Albert Hendriks Dekker en Jantje Harmannus Heins
Bruid: Grietje Stam, geboren te Hoogezandg; leeftijd: 67, dochter van Freerk Jans Stam en Aaltje Nieweg .
NB: ; weduwnaar Hemmegien Stam; weduwnaar Fennechien Akkerman; Wn Grietje Bakker; vader bruidegom overleden; moeder bruidegom overleden; vader bruid overleden; moeder bruid overleden.
Overledene Abel Dekker leeftijd 75 jaar, geboren te Muntendam, overleden op 05-06-1917 te Ter Apelkanaal gem. Vlagtwedde.
echtgenote Grietje Stam
overleden echtgenote Hemmegien Stam
overleden echtgenote Fennechien Akkerman
eerst overleden echtgenote Grietje Bakker

Grietje Stam:
30 december 1918 in de gemeente Odoorn gekomen, woont in Valthermond vanuit Onstwedde; op 15 augustus 1919 naar Utrecht, geneeskundig instituut voor krank(zinnig?)en, renteniersche.
Bron: Odoorn, Dienstboden Deel 2, 1900-1938 (toeg. 2001.18; nr. 39)

• Bronnen:
• Krantenartikel: de grondwet, Delpher.nl
• allegroningers.nl
• alledrenten.nl